Genel
Yurtdışında yaşayan 6 milyonu aşkın Türk toplumunun yaklaşık 5,5 milyonu
Batı Avrupa ülkelerinde, geri kalanı ise Kuzey Amerika, Asya, Orta Doğu ve
Avustralya’da yerleşiktir. Bu sayı, Türkiye’ye kesin dönüş yapmış olan 3
milyon kişiyle birlikte düşünüldüğünde 9 milyonluk bir grubu ilgilendiren
geniş kapsamlı bir göç olgusunun varlığı ortaya çıkmaktadır.
Batı Avrupa ülkeleriyle ilişkilerimizin en önemli boyutlarından birini
teşkil eden Türk toplumunun ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının
çözülmesi dış politikamızın öncelikli konularından biridir.
Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız Konsolosluk Genel Müdürlüğü’nün görev
sahasındadır. Bakanlığımız geleneksel konsolosluk hizmetlerinin yanısıra
vatandaşlarımızın sorunlarını da yakından takip etmektedir.
Türk vatandaşlarının hızla gelişmekte olan Batı Avrupa ülkelerinin işgücü
piyasalarında meydana gelen boşluğu doldurmak üzere bu ülkelere yönelik
göçleri 1960’ların ilk yıllarında başlamıştır. İşçi akımının düzenli
gerçekleştirilmesini kolaylaştırmak ve göçmen işçilerin ve işverenlerin
ihtiyaçlarını karşılamak üzere Türkiye Almanya ile 1961’de, Avusturya,
Belçika ve Hollanda ile 1964’te, Fransa ile 1965’te ve Avustralya ile
1967’de işgücü anlaşmaları imzalamıştır.
Türk işçilerin Batı Avrupa’ya göçü 1974 yılına kadar devam etmiştir. Bu
tarihten itibaren, işgücü Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Körfez ülkelerine,
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından ise Rusya Federasyonu ve Orta
Asya ülkelerine yönelmiştir.
Bugün yurtdışında yaşayan Türk toplumun önemli bir bölümü, bulundukları
ülkelerde sürekli olarak ikamet etmekte olup, yaşadıkları ülkelerin
vatandaşlığını da almıştır.
Türk toplumu göç alan ülkelerin ekonomik kalkınmalarına da önemli katkıda
bulunmuşlardır. Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının çoğu artık sadece
işçi konumunda olmayıp akademisyen, bilim adamı, doktor, mühendis, avukat,
gazeteci, iş adamı, sanatçı, politikacı, sporcu gibi çeşitli alanlarda
meslek sahipleri olarak göç alan ülkelerin siyasal, sosyal, ekonomik ve
kültürel hayatına katılmaktadır.
Uyum ve Etkin Katılım Anlayışı
Göçmenlerin yaşadıkları toplumun kültürel çeşitliliğini ve zenginliğini
artırdığı genel kabul gören bir gerçektir.
Uyum ve katılım, çift taraflı bir süreç olup, bu süreçte göçmenlere düşen
sorumlulukların yanında göç alan ülkelerin de katılımı teşvik edici ve
kucaklayıcı nitelikte politikalar oluşturma sorumlulukları bulunmaktadır.
Yurtdışındaki Türk toplumu mensuplarının, anadilleri ve kültürleri ile
bağlarını koparmadan bulundukları toplumların, sosyal, ekonomik, siyasal ve
kültürel hayatına katkıda bulunan, hukuk düzenine saygılı, mutlu ve refah
içinde yaşayan bireyler olmaları temel hedefimizdir.
Yabancı Düşmanlığı, Ayrımcılık, Irkçılık ve İslam Karşıtlığı
11 Eylül sonrasında, din ekseni ve İslam karşıtlığı ile yeni bir boyut
kazanan yabancı düşmanlığı, ayrımcılık ve ırkçılığın son dönemde yükseliş
eğilimine girdiği görülmektedir. Batı Avrupa ülkelerinde yaşayan Türk
toplumu bu ülkelerdeki Müslüman nüfusun önemli bir bölümünü oluşturmakta ve
bu olumsuz eğilimlerden doğrudan etkilenmektedir.
Son yıllarda, özellikle Batı Avrupa ülkelerinde yaşayan vatandaşlarımıza
yönelik saldırılarda artış gözlenmektedir.
Ev sahibi toplumlarla göçmenler arasında anlayış ve hoşgörünün tesisinde
yapıcı bir rol oynama potansiyeli bulunan politikacıların ve medyanın bu
konuda sorumlu bir tutum benimsemeleri önemlidir. Politikacıların ve
medyanın yabancı düşmanlığı, ayrımcılık ve İslam karşıtlığını tırmandıracak
beyan ve tutumlardan kaçınmaları; göçmenlerle içinde yaşadıkları toplumlar
arasındaki güvenin geliştirilmesinin önemi her vesileyle vurgulanmaktadır.
İşsizlik
Düşük istihdam oranı yurtdışında yaşayan Türk toplumunun önemli bir
sorunudur. Türk toplumunun işsizlik oranı ülke ortalamalarının üzerinde
seyretmektedir. Vatandaşlarımızın yaşadıkları ülkelerin dillerini iyi
düzeyde öğrenmeleri, eğitimde başarılı olmalarını sağlamakta ve iş
imkânlarını artırmaktadır. Vatandaşlarımıza her düzeyde ve her vesileyle
gerek yükseköğrenimin, gerek meslek eğitiminin önemi konusunda telkinde
bulunulmaktadır.
Eğitim ve Türkçe Anadil Eğitimi
Aktif katılım açısından eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması, Türk
çocuklarına anadil, kültür ve tarih eğitimi verilmesi büyük önem
taşımaktadır.
Bu çerçevede, Türk toplumunun Türkçe anadil dersleri alabilmelerine imkân
tanınması konusu da yakından takip edilmektedir. Vatandaşlarımızın
kimliklerini kaybetmeden küreselleşen dünyada hem Türkçeyi hem de
yaşadıkları ülkenin dilini bilen donanımlı bireyler olmaları bu ülkelerle
ikili ilişkilerimizi daha da geliştirecektir.
Bu amaçla, Türkiye ilgili ülke makamlarıyla işbirliği çerçevesinde
vatandaşlarımızın bulunduğu ülkelerdeki okullarda eğitim vermek üzere
Türkçe anadil ve Türk kültürü öğretmenleri göndermektedir. Halen
yurtdışında “Türkçe Anadil ve Türk Kültürü” dersleri için Bakanlıklararası
Ortak Kültür Komisyonu (BAOKK) kararı ile görevlendirilen yaklaşık 1.600
öğretmen ve 80 okutman hizmet vermektedir.
Din Hizmetleri
Çoğunluğu Avrupa ülkelerinde olmak üzere, yurtdışında yaşayan
vatandaşlarımızın, dini bilgi edinebilmeleri ve vecibelerini yerine
getirebilmelerini teminen Diyanet İşleri Başkanlığı’nca din görevlileri
gönderilmektedir. Halen yurtdışında Bakanlıklararası Ortak Kültür Komisyonu
kararıyla görevlendirilen yaklaşık 1.400 din görevlimiz hizmet vermektedir.
İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri
Yurtdışına giden Türk işçilerinin ve ailelerinin Türkiye’deki ve
bulundukları ülkelerdeki sosyal güvenlik haklarının teminat altına alınması
amacıyla, vatandaşlarımızın bulunduğu ülkelerle ikili Sosyal Güvenlik
Sözleşmeleri imzalanmaktadır.
Bugüne kadar 32 ülke ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmıştır.
İmzalanan Sosyal Güvenlik Anlaşmaları ile vatandaşlarımızın ilgili ülke
makamları nezdinde, sosyal güvenlik hakları ve yükümlülükleri yönünden eşit
işlem görmeleri sağlanmakta ve her iki ülkede geçen sigortalı hizmet
sürelerinin birleştirilmesi mümkün kılınmaktadır.