Medeniyetler İttifakı (Mİ), o dönemde Başbakanlık görevini deruhte etmekte olan Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ile dönemin İspanya Başbakanı Zapatero tarafından 2005 yılında başlatılmış ve bilahare Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri tarafından da benimsenerek bir BM girişimi halini almıştır.

Müslüman ülkeler ile Batılı toplumlar arasında görülen karşılıklı şüphe, korku ve kutuplaşma ortamının, çeşitli aşırı unsurlarca istismar edilmesi karşısında İttifak, ilk aşamada uluslararası istikrarı tehdit edebilecek dereceye yaklaşan bu durumun daha da kötüleşmesini ancak kapsamlı bir koalisyonun önleyebileceği anlayışından hareket etmiş ve kültürler arasında karşılıklı saygı yoluyla bu eğilime karşı koymayı amaçlamıştır.

Girişim, tüm toplumların kalkınma, güvenlik, çevre ve refah konularında birbirlerine bağımlı oldukları hususunu esas almakta ve öncelikle önyargı, yanlış algılama ve kutuplaşmayla başa çıkmak amacıyla ortak siyasi bir irade oluşturmayı hedeflemektedir. Başlatıldığı günden bu yana artan bir görünürlük kazanan Mİ, bugün dünyanın farklı coğrafyalarında kabul gören, öndegelen bir girişim konumuna ulaşmıştır.

Girişim bağlamında BM çatısı altında kurulmuş olan Mİ Dostlar Grubu’nun ülke ve uluslararası kuruluşlardan oluşan üye sayısı 158’e yükselmiştir.

BM Genel Sekreteri tarafından yapılan atamalar çerçevesinde, Mİ Yüksek Temsilciliği görevini 2007-2013 yılları arasında Portekiz eski Cumhurbaşkanı Jorge Sampaio, 2013-2019 döneminde ise BM 66. Genel Kurul Başkanlığı görevinde de bulunmuş olan Nassir Abdulaziz Al-Nasser (Katar) yürütmüştür. Yüksek Temsilcilik görevini 7 Ocak 2019 tarihi itibarıyla İspanya eski Dışişleri Bakanı Miguel Moratinos üstlenmiştir.

Medeniyetler İttifakı girişiminin en üst düzeyli ve siyasi nitelikli faaliyeti belirli aralıklarla düzenlenen Küresel Forum’lardır. Daha önce Madrid (2008), İstanbul (2009), Rio (2010), Doha (2011), Viyana (2013), Bali (2014), Bakü (2016) ve New York’ta (2018) düzenlenen Küresel Forumlara, Medeniyetler İttifakı Dostlar Grubu üyelerinden Hükümet ve uluslararası kuruluş temsilcileri ile sivil toplum ve özel sektör temsilcileri katılmaktadır. Medeniyetler İttifakı 9. Küresel Forumu 22-23 Kasım 2022 tarihlerinde Fas'ın Fes şehrinde gerçekleştirilmiştir.

Girişime dair eşgüdümü sağlamak ve İttifakın idari işlerini yürütmek üzere New York’ta bir Sekretarya faaliyet göstermektedir. Sekretarya, uluslararası planda İttifakın tanıtımını yapmakta ve Mİ’nin öncelikli alanlarını teşkil eden medya, gençlik, göç ve eğitim konularında projeler yürütmektedir.

Mİ Cenevre Ofisi, ülkemizin öncülük ettiği girişim neticesinde 8 Kasım 2021 tarihinde açılmış olup, sözkonusu Ofisin başkanlığını Büyükelçi Namık Güner Erpul deruhte etmektedir.