(Dünya Turizm Örgütü verileri)

Dünya Turizm Örgütü verilerine göre, 1995’te Avrupa’yı 322.270.000, 2002’de ise, 399.759.000 kişi ziyaret etmiştir. Bu yıllarda Türkiye’ye gelen turistlerin sayısı 7.083.000 ve 12.782.000 olmuştur. Türkiye’nin Avrupa içerisindeki payı, 1995’te % 2,2’den, 2002’de % 3,2’ye yükselmiştir.  Ülkemiz açısından, gelen turist sayısında 1990-1995 döneminde ortalama % 8,1, 1995-2000 döneminde ise ortalama % 6,2 artış sağlanmıştır. Bu olumlu gelişmelere rağmen, yukarıdaki tablo incelendiğinde, gelen turist sayısı bakımından Avrupa’daki en  popüler ülkeler olan Fransa, İspanya ve İtalya gibi ülkelere göre,Türkiye’ye gelen turistlerin sayısının henüz istenilen düzeyde olmadığı sonucu çıkmaktadır.

Gelir açısından bakıldığında ise, Avrupa genelinde, 1995’te toplam 210.165 milyon Dolar, 2002’de 240.165 milyon Dolar gelir sağlanmıştır. Türkiye’de aynı yıllarda 4.957 milyon Dolar ve 9.010 milyon Dolar girdi sağlanmıştır. Türkiye’nin Avrupa turizmi içerisindeki gelir payı 1995’te % 2,4’ten, 2002’de % 3,7’ye çıkmıştır. Gelirler 1990-1995 ve 1995-2000 dönemlerinde % 9 oranında artmıştır.

Ülkemizde turizmin Gayrı Safi Milli Hasıla’daki payı 1980’de % 0,6’dan, 2001’de % 6’ya çıkmıştır. Aynı yıllar itibariyle ihracat içerisindeki payı % 11,2 ve % 26 olmuştur. Dış ticaret açığını kapamadaki payı 1980’de % 6,5’ten, 2001’de % 86’ya ulaşmıştır.

Dünya Turizm Örgütü tahminlerine göre, turizm sektörünün 2020 yılına kadar yılda ortalama % 4 oranında büyümesi, Türk turizm sektörünün ise, 1995-2020 döneminde yılda   ortalama % 5,5 oranında büyümesi beklenmektedir.

İstihdam:

Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi'nin (WTTC) 1999 yılında yapmış olduğu bir çalışmaya göre, Dünya genelinde turizm sektöründe doğrudan ve dolaylı olarak çalışanların  sayısı 192 milyondur.  Bu sayı, Dünyadaki toplam istihdamın % 8,2'sini oluşturmaktadır.  Aynı örgütün geleceğe yönelik yapmış olduğu tahminlerine göre ise, 2012 yılında Dünya genelinde turizm sektöründe çalışanların sayısı 249 milyona varacak  ve bu rakam toplam istihdamın % 8,6'sını oluşturacaktır.

OECD istatistiklerine göre, bazı Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde istihdamın önemli bir bölümü turizm sektöründe bulunmaktadır. Örneğin, Avusturya'da her 100 kişiden 14'ü turizm sektöründe istihdam edilmektedir. Yunanistan'da bu oran  her 100 kişiden 10'u iken, İspanya'da 9'u, İsviçre'de 8'i, Almanya'da ise 7'sidir.  Türkiye'de her 100 kişiden  1'i  turizm alanında çalışmaktadır.

Ülkemizde turizm sektörünün istihdamdaki payında son yıllarda önemli artış kaydedilmiştir. DİE verilerine göre, bu sektördeki doğrudan istihdam 1993’te 662.000 kişiden, 2000’de 1.009.211 kişiye  ulaşmış, % 52 oranında artmıştır. 2002 yılında sektörde doğrudan ve dolaylı çalışanların toplamı ise, 2.523.026 kişi olmuştur. Turizm sektöründe doğrudan  istihdam edilenlerin toplam istihdam edilenlere oranı 1993’te % 3,57’den, 2002’de % 4,72’ye yükselmiştir.

BM Mikrokredi Yılı/ Dünya Turizm Örgütü:
 
BM, 2005 yılını “Uluslararası Mikrokredi Yılı” olarak ilan etmiştir. BM tarafından alınan  kararda, bütün üye devletlerin ve özellikle kalkınmakta olan ülkelerin mikrofinansman programlarını gözden geçirmeleri istenmektedir. Bu çerçevede, mikrokredilerle istihdam ve ekonomik güvence yaratılabileceği, yoksul kesimin ve özellikle kadınlarla gençlerin daha güçlü bir konuma gelebileceği kaydedilmekte, sistemin kentlerde ve taşrada uygulanması önerilmektedir.

Özellikle yoksul ve gelişmekte olan ülkeler, Dünya turizm sektörü içerisindeki gelir paylarını arttırmak çabasındalar. Sektör,  döviz girdisi sağlaması ve  istihdam yaratma potansiyeli nedeniyle,   ekonomik ve sosyal politika açısından önem taşımakta, yoksullukla mücadele alanında da giderek önemi artmaktadır. 
Birleşmiş Milletler sistemi içerisinde turizm  sektörünün geliştirilmesi yönünde çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Bu bağlamda, “Mikrokredi Yılı” çerçevesinde, turizm alanında faaliyet gösteren  kesimlerin ve öncelikli olarak KOBİ’lerin desteklenmesi öngörülmektedir.  KOBİ’lere öncelik verilmesinin nedeni, Dünya genelinde yatak kapasitesinin  % 80’inin  küçük, bağımsız ve genellikle aile işletmeleri tarafından sağlanmasından  kaynaklanmaktadır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, gene küçük işletmeler  otelcilik dışında kalan turizm hizmetlerini sunmaktadır. Turizm aile bütçesini destekleyecek nitelikli tam günlük veya part-time istihdam yaratmakta, ayrıca gıda ve diğer hizmet sektörlerine de girdi sağlamaktadır.

Ancak, küçük işletmeler, iş kurmak için gerekli başlangıç sermayesine ulaşmakta zorluk çekmektedir. Özellikle gençler ve kadınlar için kredi almak güçtür. Bilhassa kırsal alanda, kalkınmaya yönelik alanların az olduğu bölgelerde, bu imkanlar daha  azdır. Bu nedenle, özellikle yoksul bölgelerde turizm, gerekli koşulların sağlanması halinde, aile bütçense katkıda bulunmaktadır. 

“Mikrokredi Yılı” çerçevesinde,  kamu ve özel sektörün daha sıkı işbirliği yapması, mikrokredi kullanımının yaygınlaştırılması için çaba harcanması, muhtemel kullanıcıların bilgilendirilmesi ve bu bağlamda kadınlara ve kredilere erişimi sınırlı olan kesimlere  ulaşılması  amaçlanmaktadır.

Dünya Turizm Örgütü, mikrokredi mekanizmalarının turizm alanında kullanılması ve bu sektörün kalkınma alanında daha etkin bir rol üstlenebilmesi için, aşağıdaki tavsiyelerde bulunmaktadır:

- Turizm etkinliklerinin koordinasyonu için Hükümetlerin bir Komite kurması veya temas noktası belirlemesi,

- Başta KOBİ’lere yönelik  olarak çalışan bankalar olmak üzere, bankacılık sektörü ve KOBİ’lerle işbirliği yapan sivil toplum örgütleriyle temas kurulara, turizm alanında işbirliğini güçlendirecek bir çerçeve anlaşması yapılması,

- Küçük ölçekli turizm işletmelerinin kredi almak üzere münferiden bankalara başvurması yerine, ticaret veya meslek odaları aracılığıyla veya bu kurumlardan  kredi koşulları hakkında bilgi sahibi alarak, başvuruda bulunmaları, meslek ve ticaret odalarının ayrıca teknik destek de sağlaması,

- Bireylerin, turizm alanında kullanılacak mikrokrediler konusunda ve bu faaliyetlerin yoksulluğun azaltılması bağlamındaki etkileri hakkında bilgilendirilmesi için, yerel ve ulusal düzeyde  bir kampanya başlatılması.

Değerlendirme:

İstatistikler, Dünyada turizm sektörünün etkisinin  giderek artmakta olduğunu ve  büyük siyasi krizler, güvenlik sorunları   veya uluslararası etkisi olan salgın hastalıklar  ortaya çıkmadığı takdirde, sektördeki bu gelişmenin  devam edeceğini gösteriyor. Ülkemizde de turizm çok önemli bir konuma sahip. Üretilen uzun vadeli turizm politikaları ve yatırımlara

yönelik teşvikler,  turizmde belli mevsimler ve belli turizm türlerinin dışına çıkmak,  daha farklı yöreleri de kapsamak  amacıyla yapılan ve çeşitlendirmeye yönelik başarılı çalışmalar,  turizm sektöründe istihdam edilebilecek personelin  eğitimine verilen önem, hizmet kalitesinin arttırılması, uluslararası alanda yapılan işbirliği vs. sektörün    gelişmesine mevzuat hazırlıklarının da sektörün gelişmesine katkıda bulunması beklenmektedir.
Kredi ihtiyaçlarını saptamak  ve kullanımına yönelik  etkin bir  denetim sistemi oluşturularak,   mikrokredi mekanizmasından daha fazla yararlanılması, turizmle bağlantılı küçük işletmelerin sayılarının ve bu alandaki  istihdamın arttırılması, bu alanda daha az avantajlı olan yörelerin ve sosyal kesimlerin de turizme katkıda bulunması için ilave bir araç olarak kullanılabilir.

(*) Şube Müdürü, Çok Taraflı Ekonomik İşler Genel Müdür Yardımcılığı, Dışişleri Bakanlığı