Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin aldığı ilk kararlardan biri
Kabil’de temsilcilik açmak olmuş, bu çerçevede Afgan asıllı bir Türk subayı
olan Abdurrahman Samadan Kabil’e temsilci olarak atanmış ve iki ülke
arasında diplomatik ilişkiler 1921 tarihli Türkiye-Afganistan İttifak
Muahedenamesiyle tesis edilmiştir. Büyükelçiliğimiz Kabil’de açılan ilk
diplomatik misyon niteliğini taşımaktadır. Afganistan da TBMM’yi tanıyan
ikinci ülke olmuştur. Kabil Büyükelçiliğimizin kurulu olduğu 45.065 m²
genişliğindeki arazi, dönemin Kralı Emanullah Han tarafından armağan
edilmiştir. (Büyükelçiliğin tapusu Türkiye Cumhuriyeti adına 25 Kasım
1945’de düzenlenmiştir.)
Türkiye 1920-1960 yılları arasındaki dönemde Afganistan'ın modernleşme
çabalarını desteklemiş ve bu ülkedeki idari, askeri, kültür, eğitim ve
sağlık gibi temel devlet kurumlarının gelişmesinde önemli rol oynamıştır.
1932-1960 döneminde 212 öğretmen, hekim, subay ve diğer uzmanlarımız
Afganistan’a gönderilmiştir. Yakın dostluk ve işbirliği ilişkileri,
Afganistan'ın Sovyetler Birliği’nin etkisi altına girmesine kadar devam
etmiştir. Sovyet işgalinin 1989 yılında sona ermesinin ardından Türkiye,
Afganistan'daki gelişmeleri yakından izlemeyi sürdürmüş, gerek dış
aktörler, gerek ülkedeki tüm gruplarla temas ederek Afganistan'a istikrar
ve barış getirilmesine katkıda bulunmaya çalışmıştır. Türkiye bugün de,
Afganistan’ın güvenlik, kalkınma ve kapasite oluşumu alanlarındaki
çabalarını aktif olarak desteklemektedir.
Türkiye’nin Afganistan politikasında dört unsur ön plandadır. Bunlar,
Afganistan’ın birlik ve bütünlüğünün korunması, güvenlik ve istikrarının
sağlanması, ülkede halk desteğini ve katılımı ön planda tutan geniş tabanlı
siyasi yapının güçlenmesi ve Afganistan’ın terörden ve aşırı akımlardan
arındırılarak, halkın huzur ve refaha kavuşturulmasıdır. Bu hedefler
doğrultusunda Türkiye, gerek ikili düzeyde, gerek BM ve NATO’nun
gayretlerini desteklemek suretiyle Afganistan’a kapsamlı katkılarda
bulunmaktadır. Keza Afganistan’ın komşularıyla ilişkilerinin gelişmesi,
ülkemizin Afganistan’a yaklaşımının başat unsurlarından birini teşkil
etmektedir.
Bu amaçla 2007 yılında Türkiye-Afganistan-Pakistan Üçlü Zirve Süreci ve
2011 yılında da Asya’nın Kalbi-İstanbul Süreci başlatılmıştır. Asya’nın
Kalbi-İstanbul Süreci’nin Sekizinci Bakanlar Konferansı 9 Aralık 2019
tarihinde ülkemizin evsahipliğinde İstanbul’da düzenlenmiştir. Konferansın
açılışı Sayın Cumhurbaşkanımız ile Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani
tarafından gerçekleştirilmiştir. Anılan Konferansta ülkemiz, Sürecin 2018
yılında Azerbaycan’dan devraldığı eşbaşkanlığını Tacikistan’a devretmiştir.
Ülkemizin 2004 yılından itibaren Afganistan’da yürüttüğü yaklaşık 1,1
milyar Dolar değerindeki kalkınma programı, Türkiye’nin bugüne kadar bir
ülkeye yönelik gerçekleştirdiği en büyük dış yardım programları
arasındadır. Brüksel’de 4-5 Ekim 2016 tarihlerinde düzenlenen Afganistan
Konferansı'nda Sayın Bakanımız 2018-2020 dönemi için kalkınma
yardımlarımıza yönelik taahhüdümüzü 150 milyon Dolar olarak açıklamıştır.
Varşova’da 8-9 Temmuz 2016 tarihlerinde düzenlenen NATO Zirvesi’nde ise
tarafımızdan Afganistan güvenlik güçlerinin idamesine katkı olarak
2018-2020 dönemi için 60 milyon Dolar taahhütte bulunulmuştur.
Üst düzeyli ziyaretler bağlamında, Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin
daveti üzerine Sayın Cumhurbaşkanımız, 18 Ekim 2014 tarihinde Afganistan'a
resmi bir ziyaret gerçekleştirmişlerdir. Sözkonusu ziyaret 46 yıl aradan
sonra Türkiye'den Afganistan'a Cumhurbaşkanı düzeyinde gerçekleştirilen ilk
ziyaret olup, Sayın Cumhurbaşkanımız, Afganistan’da yeni yönetimin işbaşına
gelmesinden sonra Afganistan’ı ziyaret eden ilk devlet başkanı olmuştur.
Ziyaret vesilesiyle iki ülke arasında Stratejik Ortaklık ve Dostluk
Anlaşması imzalanmıştır.
Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, Sayın Cumhurbaşkanımız’ın davetlisi
olarak, 23-24 Aralık 2015 tarihlerinde ülkemize resmi bir ziyarette
bulunmuştur.
Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, 13 Aralık 2017 tarihinde İstanbul’da
düzenlenen Kudüs konulu Olağanüstü İİT Zirvesine katılmış ve Sayın
Cumhurbaşkanımızla bir görüşme gerçekleştirmiştir. Cumhurbaşkanı Gani, 18
Mayıs 2018 tarihinde İstanbul’da düzenlenen Kudüs konulu Olağanüstü İİT
Zirvesine katılmıştır. Cumhurbaşkanı Gani son olarak, Asya’nın
Kalbi-İstanbul Süreci 8. Bakanlar Konferansı vesilesiyle 9 Aralık 2019
tarihinde ülkemizi ziyaret etmiş, Konferans marjında Sayın
Cumhurbaşkanımızla bir görüşme gerçekleştirmiştir.
Sayın Cumhurbaşkanımız, 3 Mayıs 2019 tarihinde Çamlıca Camii’nin açılış
törenine iştirak eden dönemin İcra Heyeti Başkanı Abdullah Abdullah’ı
İstanbul’da kabul etmişlerdir.
Dönemin Başbakanı Sayın Binali Yıldırım, 8 Nisan 2018 tarihinde
Afganistan’a günübirlik bir ziyaret gerçekleştirmiş, Afganistan
Cumhurbaşkanı Eşref Gani ve dönemin İcra Heyeti Başkanı Abdullah
Abdullah’la görüşmüştür.
Sayın Bakanımız 16 Haziran 2016 tarihinde Kabil’i ziyaret etmiş, bu
çerçevede Cumhurbaşkanı Gani, dönemin İcra Heyeti Başkanı Abdullah, dönemin
Dışişleri Bakanı Rabbani ve dönemin Maliye Bakanı Eklil Hakimi’yle
görüşmeler gerçekleştirmiştir.
Ülkemiz ile Afganistan arasında siyasi istişarelerin ikincisi dönemin
Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Büyükelçi Ümit Yalçın ve Afganistan Dışişleri
Bakan Yardımcısı Hikmet Halil Karzai başkanlığındaki heyetler arasında 3
Nisan 2017 tarihinde Ankara’da yapılmıştır.