Afganistan’da Sovyet işgalinin sona erdiği 1989 yılından sonra başlayan iç mücadele 2001 yılına kadar sürmüştür.

5 Aralık 2001 tarihinde imzalanan Bonn Anlaşması çerçevesinde Hamid Karzai’nin başkanlığında 22 Aralık 2001 tarihinde bir Geçiş Hükümeti kurulmuş ve 4 Ocak 2004 tarihinde Anayasa kabul edilmiştir. 2004 ve 2009 yıllarında yapılan seçimlerde Hamid Karzai Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

5 Nisan ve 14 Haziran 2014 tarihlerinde iki tur olarak düzenlenen Cumhurbaşkanlığı seçimlerini Eşref Gani kazanmıştır. 29 Eylül 2014 tarihinde düzenlenen törende Cumhurbaşkanı Gani ve Yardımcıları Orgeneral Abdul Raşid Dostum ile Server Daniş yemin ederek görevlerine başlamışlardır. Cumhurbaşkanı Gani aynı gün Cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki rakibi Abdullah Abdullah’ı İcra Heyeti Başkanı olarak atamıştır.

Afganistan’daki son Cumhurbaşkanlığı seçimleri, iki defa ertelemenin ardından 28 Eylül 2019 tarihinde düzenlenmiştir. 18 Şubat 2020 tarihinde açıklanan sonuçlara göre Eşref Gani’nin %50,6 oy oranı ile ilk turda tekrar Cumhurbaşkanı seçildiği duyurulmuştur. Öte yandan, çok sayıda sınamayla karşılaşan seçim süreci, tartışmaları beraberinde getirmiştir. Nitekim, oyların %39,5’ini alarak seçimlerde ikinci olan Abdullah Abdullah, seçim sonuçlarını şaibeli olarak niteleyip tanımadığını açıklamıştır. Bu gelişmelerin ardından ortaya çıkan siyasi kriz, yaklaşık 3 ay sürmüş; taraflar arasında 17 Mayıs 2020 tarihinde imzalanan siyasi anlaşma ile bir uzlaşı sağlanmıştır.

Barış süreci Afganistan siyasetindeki bir diğer önemli gündem maddesidir. Afganistan’daki aktörler arasında barış ve uzlaşının temini için yürütülen ulusal ve uluslararası çabalar son dönemde ivme kazanmıştır. ABD ile Taliban arasında Ekim 2018’den beri yürütülen görüşmelerde uzlaşı sağlanmış ve taraflar, 29 Şubat 2020 tarihinde Doha’da “Afganistan’a Barış Getirme Amacındaki Anlaşma” başlıklı metni imzalamıştır. Sayın Bakanımız da Katar tarafının davetine icabetle sözkonusu törene katılmıştır.

Sözkonusu anlaşma i) Afganistan topraklarının ABD ve müttefiklerinin güvenliği aleyhinde kullanılmasına izin verilmemesi ii) Afganistan’daki tüm yabancı askerlerin çekilmesi için aşamalı bir takvim öngörülmesi iii)10 Mart 2020 tarihinde Afganlararası müzakerelerin (AfM) başlaması iv) AfM sonucu kalıcı ve kapsamlı bir ateşkese ulaşılması şeklinde unsurlar içermektedir.

Öte yandan, ABD-Taliban anlaşmasının uygulanmasında sorunlarla karşılaşılmaktadır. Nitekim, Afgan Hükümetinin yaşanan siyasi kriz nedeniyle AfM’nin başlaması planlanan 10 Mart tarihinden önce bir müzakere heyeti belirleyememiş olması, ABD-Taliban anlaşmasında yeralan mahkum takası konusunda Taliban ile Hükümet arasında yaşanan anlaşmazlık ve taraflar arasında devam eden şiddetli çatışmalar neticesinde 10 Mart’ta başlaması öngörülen AfM, ileri bir tarihe ertelenmiştir. Bu gelişmelerin akabinde Afgan siyasetçiler, Taliban’la müzakere edecek heyet konusunda Mart ayının sonunda bir mutabakata varmış olsalar da Taliban’la Hükümet güçleri arasında süren şiddetli çatışmalar ve mahkum takasında devam eden tıkanıklık nedeniyle AfM aşamasına henüz geçilememiştir. Öte yandan, Ramazan Bayramı vesilesiyle Taliban ile Afgan Hükümeti arasında ilan edilen 3 günlük ateşkes ve devamında mahkum takasında görülen görece ilerleme, barış sürecine bir süreliğine iyimser bir hava getirse de, son dönemde şiddet seviyesi yeniden tırmanışa geçmiştir. Bu bağlamda, AfM’nin en kısa sürede başlatılabilmesi için çabalar sürmektedir.