Sudan'ın Siyasi Görünümü

1 Ocak 1956 tarihinde bağımsızlığına kavuşan Sudan, 18 eyaletten oluşan federal bir cumhuriyettir. Devlet ve Hükümet Başkanlığı görevlerini birlikte yürüten Sudan Cumhurbaşkanı, beş yıllık bir süre için halk oylamasıyla seçilmektedir. 2005 geçici Anayasasına göre Cumhurbaşkanlığı görevinde iki dönem kısıtlaması bulunmaktadır.

Ülkenin güneyi ile kuzeyi arasında yaklaşık yarım asır devam eden iç savaş ertesinde 2005 yılında imzalanan Kapsamlı Barış Anlaşması uyarınca yapılan referandum sonrası 9 Temmuz 2011 tarihinde Güney Sudan bağımsızlığını elde etmiştir. Ayrılma sonrası çözümsüz kalan konularda anlaşmaya varılması için gerçekleştirilen müzakereler sonucunda petrol, güvenlik, vatandaşlık, ticaret, sınırların belirlenmesi ve diğer bazı alanlarda 27 Eylül 2012 tarihinde Addis Ababa’da dokuz anlaşma imzalanmıştır.

Sudan’da Aralık 2018’de başlayan Devlet Başkanı Ömer El Beşir yönetimi karşıtı gösteriler, 11 Nisan 2019 tarihinde El Beşir yönetiminin devrilmesiyle sonuçlanmıştır. Askeri Geçiş Konseyi (AGK) ile Özgürlük ve Değişim Güçleri İttifakı (ÖDGİ) arasında sürdürülen müzakereler sonucunda üzerinde uzlaşıya varılan Anayasal Bildiri 17 Ağustos 2019 tarihinde imzalanmıştır.

Varılan uzlaşı uyarınca AGK feshedilmiş ve yerine Egemenlik Konseyi (EK) kurulmuştur. AGK Başkanı Orgeneral Burhan, Cumhurbaşkanı ve Egemenlik Konseyi Başkanı sıfatıyla 21 Ağustos 2019 tarihinde yemin ederek göreve başlamıştır. Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan’ın 21 ay görev yapması, izleyen 18 ayda ise sivil bir üyenin Konsey’e başkanlık etmesi öngörülmüştür.

Kurulan geçici yönetim uzun süreli olmamış ve 15 Nisan 2023’te EK’yı ve güvenlik unsurlarını oluşturan Sudan Ordusu (SAF) ve Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasında çatışmalar başlamıştır.

Sözkonusu çatışmalarda 200 bine yakın Sudanlının hayatını kaybettiği 25 milyon insanın da mağdur olduğu bilinmektedir.

Çatışmalar neticesinde, 30,9 milyon kişinin insani yardıma muhtaç olduğu; 8,4 milyon kişinin ülke içinde yerinden edildiği; 3,8 milyon Sudanlının komşu ülkelerde mülteci oldukları; 19 milyon öğrencinin eğitimden mahrum kaldığı bir kriz yaşanmaktadır. Sudan, dünyadaki en büyük ölçekli yerinden edilme krizinin yaşandığı ülkedir.

Çatışmalara son vermek amacıyla yürütülen başta Cidde Süreci olmak üzere diplomatik girişimler sonuçsuz kalmıştır.