İİT BİRİNCİ BİLİM VE TEKNOLOJİ ZİRVESİ SIRASINDA DÜZENLENEN
MYANMAR’DAKİ ROHİNGHA MÜSLÜMAN TOPLUMU HAKKINDAKİ DEVLET VE HÜKÜMET
BAŞKANLARI TOPLANTISININ İİT BAŞKANLIĞI ÖZET RAPORU
10 EYLÜL 2017
ASTANA , KAZAKİSTAN CUMHURİYETİ
1. İİT Zirve Dönem Başkanı Ekselansları Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın
girişimiyle 10 Eylül günü Astana’da İİT Bilim ve Teknoloji Zirvesi marjında
toplanan İİT Devlet ve Hükümet Başkanları, Myanmar’daki Müslüman Rohingha
toplumunun durumuyla ilgili güncel gelişmeleri ele almıştır.
2. Toplantı, Myanmar’daki Müslüman Rohingha toplumuna yönelik olarak
güvenlik güçlerince gerçekleştirilen, 2016 yılı Ekim ayından bu yana
evlerinin ve ibadet yerlerinin yakılması ile 270.000 Müslüman’ın
Bangladeş’e zorla göç etmesine neden olan ve uluslararası hukukun ciddi ve
pervasız şekilde ihlalini oluşturan sistematik ve acımasız eylemlerden
derin endişe duyduğunu bildirmiştir.
3. Toplantı, Myanmar Hükümetine, BM İnsan Hakları Konseyi veri toplama
heyetini, bu heyetin bağımsız ve kapsamlı bir şekilde tüm uluslararası
insan hakları hukuku ihlali iddialarını araştırmasını teminen kabul etmesi
ve sorumluları adalete teslim etmesi çağrısı yapmıştır.
4. Toplantı, Myanmar Hükümetinden, uluslararası hukuk ve insan hakları
sözleşmeleri çerçevesindeki yükümlülüklerine uymasını, Rohingha
Müslümanlarına karşı tüm sürgün eylemlerine, ayrımcı uygulamalara ve aynı
zamanda hane halkı listelerinden düşürme, ibadethanelerinin, kurumlarının
ve evlerinin yıkımı dahil, İslami kültür ve kimliğini yok etmeye devam etme
teşebbüslerine son verilmesi için derhal tedbir almasını istemiştir.
5. Toplantı, Müslüman Rohingha azınlığının, vatansızlığına, haklardan
yoksun bırakılmalarına, sürekli mülksüzlük ve ayrımcılığa maruz kalmalarına
yol açan 1982 tarihli vatandaşlık kanununa istinaden vatandaşlıklarının
inkar edilmesi dahil, sorunun kökeninde yatan nedenleri ortadan
kaldırmasını ve bu meselenin adil ve kalıcı çözümüne yönelik gayret
etmesini Myanmar Hükümetinden istemiştir.
6. Toplantı, Myanmar Hükümeti’nden Rohinghalı mültecilerin ve ülke içinde
ve ülke dışında yerlerinden edilmiş Rohinghalı Müslümanların kendi
vatanları olan Rakine Eyaleti’ne, emniyetli, güvenli, onurlu ve yaşamlarını
temin edecek sürdürülebilir dönüşlerine ilişkin acil tedbirleri almasını
istemiştir.
7. Toplantı, İİT ile Myanmar arasında bu amaçla hazırlanmış İşbirliği
Zaptının imzasından sonra, Yangon şehrinde İİT İnsani İşler Ofisi’nin
açılışına ilişkin sürecin tekrar canlandırılması hususunda Myanmar
Hükümeti’ne çağrısını yinelemiştir. Ofisin amacı şiddet kurbanları arasında
ayrım yapmadan sadece insani yardım temin etmek olarak belirlenmişti.
8. Toplantı, Myanmar Hükümeti’ne, toplumlar arası ahengi ve barışı Myanmar
toplumunun tüm kesimlerini ilgilendiren diyalog ve kapsamlı uzlaşı süreci
yoluyla tekrar temin etmek üzere tüm gerekli tedbirleri alması çağrısı
yapmıştır. Sözkonusu önlemler, artan nefret söylemleriyle ve aşırı
sağcıların Rohinghalı nüfusa karşı propagandasının yayılmasıyla mücadele
etmeyi kapsamaktadır.
9. Toplantı, Myanmar’lı makamlara, Rakhine Eyaleti’nde insani durumun daha
da kötüye gitmesinin önlenmesi ve tüm bireylere, dini ve etnik kökenlerine
bakılmaksızın, korkudan uzak, zulüm görmeden yaşam ve seyahat hakkı
tanınması için somut adımlar atmaları yönünde acil çağrıda bulunmuştur.
10. Toplantı, Sayın Kofi Annan’ın başkanlığındaki Rakhine Danışma
Komisyonu’nun tavsiyelerini memnuniyetle karşılamış ve Myanmar Hükümeti’ne,
sözkonusu tavsiyelerin biran önce uygulanması için somut adımların
atılmasına yönelik çağrıda bulunmuştur. Toplantı, anılan tavsiyelerin
uygulanması için, Rakhine Eyaleti’ndeki sorunlara kapsamlı ve kapsayıcı bir
çözüm bulunması amacıyla, gerekli desteğin verilmesi için üye ülkelere
çağrıda bulunmuştur.
11. Toplantı, İİT Üyesi Ülkelerin, Rakhine Eyaleti’nde serbest dolaşımın
önündeki tüm kısıtlamaların kaldırılmasına ve hiçbir bireyi kayıt dışı
bırakmayacak, eğitim ve sağlık dahil olmak üzere, sosyal hizmetlere
erişimlerini engellemeyecek, kapsayıcı ve şeffaf bir vatandaşlık doğrulama
sürecini temin etmelerine yönelik uluslararası toplumun çabalarına
katılmaya davet etmiştir.
12. Toplantı, Bangladeş’e yönelik devasa boyuttaki Rohinghalı mülteci
akınına ve sözkonusu mülteci akınının, Bangladeş Hükümeti için insani
açıdan ve güvenlik bakımından sonuçlarına ilişkin kaygılarını dile
getirmiştir. Toplantı, Bangladeş’teki kamplara insani yardım göndermek
amacıyla derhal adım atan üye ülkelere teşekkür etmiştir. Toplantı, tüm İİT
üye ülkelerinden, Bangladeş’in kendi topraklarında mülteci akınıyla başa
çıkabilmesi acil durum altyapısının ve hizmetlerinin sağlaması amacıyla
daha fazla yardım ve destek vermelerini istemiştir.
13. Toplantı, üye ülkelerin, Rohingha’lılar için temin ettikleri insani ve
kalkınma yardımlarına yönelik çabalarını memnuniyetle kaydetmiştir.
Toplantı, tüm ülkelerin, Rakhine Eyaletinde yaşayan bireylerin dini, etnik
kökenlerine bakılmaksızın, eğitim, sağlık hizmetleri ve mesleki eğitim
alanlarında faydalanabileceği kalkınma projelerinin geliştirilmesini teşvik
etmiştir.
14. Toplantı, İİT ülkeleri ve uluslararası topluma, yurtlarından edilen
sığınmacıların geri dönebilmeleri konusunda, BM ile eşgüdüm halinde,
uluslararası alandaki çabalarını devam ettirme çağrısı yapmıştır.
Devletler, Myanmar Rohinghalarının vatandaşlıklarının ve yurttaşlık
haklarının iadesi için uluslararası alanda gayretlerini yoğunlaştırmalıdır.
15. Toplantı uluslararası toplumu, Myanmar Hükümetiyle, topraklarındaki
Müslüman azınlığı korumak için çalışmaya davet etmiştir.
16. Toplantı geniş çerçevede dinler arası diyalog çabalarını desteklemiş ve
Myanmar Hükümetini etnik topluluklar ve toplumsal ahengi geliştirecek
tabandan gelen girişimleri desteklemeye teşvik etmiştir.
17. Toplantı altyapı kalkınma yardımlarının ve toplumsal angajmanın
etkilenen bölgelere barış getirilmesinde yararlı olacağını not etmiştir. Bu
bağlamda İslam Kalkınma Bankası ve İslam Kalkınma Fonu bölgede daha faal
rol oynamalıdır.
18. Bu çerçevede toplantı Myanmar’da etkilenen bölgelere hayat kurtaran,
tıbbi malzeme ve beslenme tedarikleri dahil insani yardımların sevkine
devam edilmesi ve bu çerçevedeki gayretlerin koordinasyonunun
sürdürülmesini kararlaştırmıştır. Ayrıca, toplantı tüm devletleri
Myanmar’daki Müslümanlara ve özellikle yerinden edilmiş kişilere ve ana
vatanlarının dışında yaşayan mültecilere mümkün olan tüm yardıma devam etme
konusunda tüm devletleri uyarmıştır. Buna insani yardım için fon toplanması
dahildir.
19. Toplantı bu zamanlı toplantının yapılması konusundaki girişimi
dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ekselansları Sayın Recep
Tayyip Erdoğan’a ve nazik evsahipliği ve desteği dolayısıyla Kazakistan
Devlet Başkanı Ekselansları Nursultan Nazarbayev’e derin takdir ve
şükranlarını ifade etmiştir.