Zimbabve'nin Ekonomisi

Zimbabve ekonomisi 2014 yılında %3,9, 2015 yılında % 1,4, 2016 yılında %0,6 büyümüş ve 2017 yılında yeniden toparlanarak %3,7 büyüme rakamına ulaşmış, 2018’de ise %4 büyüme oranını yakalamıştır.

Zimbabve Merkez Bankası, 2019 Mart ayında piyasada yerel para birimi olarak RTGS'in tedavüle gireceğini ilan etmiş ve 1 ABD Dolarını 2,5 RGTS (Real Time Gross Settlement) eşitlemiştir.

Ancak henüz piyasaya bu isimle yeni bir banknot sürülmemiş olup, yerel para birimi olan Bond tedavülde dolaşıma devam etmektedir.

Zimbabve ekonomisinde, yapısal problemlerin yanısıra (altyapı eksiklikleri, elektrik kesintileri ve yolsuzluk), düzenleyici eksiklikler, kullanılan eski teknoloji, dış borç yükü nedeniyle likidite zorlukları içinde bulunmaktadır.

Ekonomik ve mali sorunların yeni yönetimle birlikte aşılmaya çalışılacağı açıklanmıştır. Halihazırda yabancı yatırım sınırlı olmakla birlikte 2007’de uygulamaya konulan Yerlileştirme Yasası (Indigenisation and Economic Empowernment Act) Devlet Başkanı Mnangagwa’nın yönetime gelmesiyle birlikte elmas ve platin madenleri haricinde kaldırılmıştır.

Devlet Başkanı Mnangagwa, yatırımların artırılması ve ekonominin hızlı bir toparlanma sürecine girmesi için ilk 100 gün hedefleri belirlemiş ve yabancı yatırımcılar için “Investment Guidulines and Opportunities in Zimbabwe” yatırım rehberini hazırlatmıştır.

Zimbabve’nin 2019 ihracatı 7,1 milyar Dolar, ithalatı ise 7,9 milyar Dolar civarında gerçekleşmiştir. Başlıca ihraç malları platin, pamuk, tütün, altın, demir cevheri alaşımları, tekstil ve giyimdir.

Zimbabve’de başta madencilik olmak üzere, tarım, altyapı, enerji, agro-processing, turizm, sağlık, giyim ve tekstil imalat, konut, bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT) alanlarında yatırım imkânları mevcuttur.

Tarım, ülke GSMH'nın % 15,5 katkı sağlayan ve ekonomi ve istihdam açısından Zimbabve'nin önemli sektörüdür. Tarımda makineleşme, ihracat için mahsul ve/veya stratejik mahsullerin üretilmesi, bahçe bitkileri, tarım ekipmanlarının yenilenmesi ve hayvancılık Zimbabve'de öne çıkan alanlardır. Tarım alanında ülkemiz şirketleri için önemli yatırım fırsatları ise; tarım şirketleriyle özel sermaye ortaklığı, çiftlik teknolojisi ve tarım makineleri, değer ekleme, agro-processing, pamuk işletmeciliği ve tekstil ile tütün işleme, bahçe ürünlerinin ihracatı, kereste işleme, tarım altyapı gelişimi (sulama, seracılık, borulama, depolama ve dağıtım tesisleri, barajlar, kanallar vb.) şeklindedir.

Karayolu, otoyol, havalimanı modernizasyonu, sınır kapısı modernizasyonu, hidroelektrik santrali inşası gibi önemli altyapı projeleri bulunmakla birlikte, bu projelerin önemli bir bölümü krediyi de kolaylıkla beraberinde getiren başta ÇHC firmalarınca alınmaktadır.

Havayolu taşımacılığı, yolcu potansiyelinin yanısıra özellikle kargo taşımacılığı bakımından değerlendirilmesi gereken bir alandır.

Zimbabve’de siyasi istikrar görünürde sağlanmış olmakla birlikte ekonomi, yapısal sorunlar (yolsuzluk, rüşvet, irtikâp, altyapı yıpranması ve yetersiz enerji kaynakları), yetersiz idari düzenlemeler, gelişmemiş sanayi ve kullanılan eski teknoloji, sürdürülemeyen dış borç yükü, likidite zorlukları gibi nedenlerle hala kırılgan bir yapıya sahiptir. Yüksek siyasi risk algılaması nedeniyle 2018 yılı da Zimbabve ekonomisi açısından kötü geçmiştir. Büyük cari açık ve dış borç, Zimbabve ekonomisinin görünümünü olumsuz etkilemekte, kaynak arayışı ve temininde zorluklar yaşanmaktadır. Nitekim uluslararası pazarlarda siyasi risk algılamasının da etkisiyle yıl boyunca Zimbabve’ye gelen doğrudan yabancı yatırım miktarı düşük kalmaya devam etmektedir. Hükümet uzun süredir ülke dışına nakit para çıkışına izin vermemekte, ticaret genel olarak devlet kontrolünde sürdürülmektedir. Bunun dışında, Zimbabve bankalarının uluslararası transferleri yapamamaları nedeniyle offshore bankalar kullanılmaktadır.

Zimbabve’de 2000 yılında uygulamaya konan toprak Reformu Programı nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri (ABD) 2001 ve Avrupa Birliği (AB) 2002 yılında Zimbabve’ye yönelik yaptırım rejimlerini hayata geçirmiştir. Diğer yandan, AB tarafından uygulanan silah ambargosu devam etmekle birlikte yaygın insan hakları ihlalleri sebebiyle 2002 yılından itibaren AB’nin Zimbabve’ye uyguladığı ekonomik ve ticari yaptırımlar 2014 Kasım ayında kaldırılmıştır.

IMF verilerine göre Zimbabve ekonomisi 2019 yılında yüzde 8,3 oranında küçülmüştür.