Portekiz’le siyasi ilişkilerimizin “Dostluk, Ticaret ve Seyrüsefer
Anlaşması”nın imzalandığı 1843 yılına kadar uzanan bir geçmişi
bulunmaktadır. Kaynaklarda, Elçi unvanlı Vikont de Seixal’ın 1843 yılında
Osmanlı İmparatorluğu’na gelerek güven mektubunu sunduğu ve müteakip yıl
ayrıldığı, aynı yıl Rebello Luis Carlos’un maslahatgüzar olarak kaldığı,
1915 yılına kadar da Portekiz’in Elçi ve maslahatgüzarlarla temsil edildiği
kayıtlıdır.
Birinci Dünya Savaşı sırasında iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler
kesintiye uğramıştır. Lozan Anlaşması’nın ilgili hükümleri gereğince
Portekiz’in 28 Mayıs 1926 tarihinde Lozan Anlaşması’nın mali hususlara
ilişkin II. kısmı ile iktisadi hususlara ilişkin 3. kısmına katıldığını
bildirmesinin ardından ilişkiler yeniden tesis edilmiş; 1931 yılında
ülkemiz Portekiz’e, 1941 yılında da Portekiz ülkemize Elçi tayin etmiştir.
Olumlu bir seyir izlemekte olan Türkiye-Portekiz siyasi ilişkileri, son
yıllarda daha da gelişme eğilimi sergilemektedir. Trans-Atlantik ilişkiler,
NATO üyeliği, Akdenizli kimliği ve iki ülkenin Avrupa’nın iki ucunda yer
alması gibi Türkiye ve Portekiz’i ortak paydalarda birleştiren olguların
ikili ilişkilere olumlu yansımaları olmaktadır. Türkiye’nin AB üyeliğine
destek verilmesi hususunda Portekiz’de partiler üstü bir uzlaşı
bulunmaktadır.
15 Temmuz darbe teşebbüsünün ardından Portekiz Cumhurbaşkanı ve Dışişleri
Bakanı başta olmak üzere Portekizli yetkililer darbe girişimini kınayan ve
Cumhurbaşkanlığı, Parlamento ve Hükümet başta olmak üzere ülkemizdeki
demokratik kurumları destekleyen mesajlar vermişlerdir.
2012’den bu yana ülkemiz ile Portekiz arasında siyasi, ekonomik, askerî /
savunma, kültür ve diplomasi gibi çeşitli alanlarda 16 anlaşma
imzalanmıştır. Dönemin Portekiz Başbakanı Passos Coelho’nun, 17-19 Aralık
2012 tarihlerinde ülkemize yaptığı ziyaret çerçevesinde imzalanan “Türkiye
ile Portekiz Arasında İkili İlişkilerin Güçlendirilmesine Yönelik Strateji
Belgesi” ile iki ülke arasında Hükümetlerarası Zirve mekanizması
kurulmuştur. Bu çerçevedeki ilk Zirve, iki ülke Başbakanlarının
eşbaşkanlıklarında ve bazı Bakanların katılımlarıyla 3 Mart 2015 tarihinde
Lizbon’da gerçekleştirilmiştir. Müteakip Zirvenin önümüzdeki dönemde
ülkemizde gerçekleştirilmesi üzerinde durulmaktadır.
İki ülke arasındaki üst düzey ziyaretler son yıllarda kayda değer bir artış
göstermiştir. 2020 yılı içerisinde gerçekleştirilmesi öngörülen diğer üst
düzey ziyaretler için çalışmalar devam etmektedir.
Ülkelerimiz arasındaki ticari ve ekonomik ilişkiler de gelişmektedir.
Türkiye-Portekiz Ekonomik ve Ticaret Ortak Komitesi (ETOK / JETCO) II.
Toplantısı ve eş zamanlı İş Forumu, dönemin Ekonomi Bakanı Sayın Nihat
Zeybekci ve Portekiz Dışişleri Bakanı Augusto Santos Silva’nın
başkanlıklarında 8 Mart 2018 tarihinde Lizbon’da düzenlenmiştir. Müteakip
toplantı için çalışmalar devam etmektedir.
2019 yılında, ikili ticaret hacmimiz %1,76’lık artışla 1 milyar 795 milyon
Dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde ithalatımız % 6,12’artmış,
ihracatımız ise % 0,8 artmıştır. 2019 yılında da Portekiz’e ihracatımız
ithalatımızın iki misline ulaşmıştır.
Ticaret bakanlığımız verilerine göre 2019 yılı itibarıyla ülkemizde
faaliyet gösteren Portekizli firma sayısı 73’tür. Portekiz’den ülkemize
gerçekleşen doğrudan yatırım miktarı da 2002-2019 döneminde 763 milyon
Dolar olmuştur. Aynı dönemde ülkemizin Portekiz’deki yatırımları ise 52
milyon Dolar tutarındadır.
Türkiye’de faaliyet gösteren Portekiz firmalarının sayısında son yıllarda
artış gözlenmektedir. Hâlihazırda ülkemizde bilgi teknolojileri ve
telekomünikasyon, elektronik, iş makinaları, makine ve teçhizat, seramik,
hazır giyim ve ayakkabı, AVM işletmesi, kâğıt ve orman ürünleri,
mühendislik ve danışmanlık, yenilenebilir enerji, atık depolaması,
dekorasyon, boya gibi çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren Portekiz
sermayeli şirketler bulunmaktadır.
Ülkemiz firmalarının da Portekiz’e ilgisinin son yıllarda arttığı
gözlenmektedir. Liman işletmeciliği, madencilik, turizm ve otelcilik,
gayrimenkul, deniz taşımacılığı, beyaz eşya, ilaç, mücevher ve agro-gıda
sektörlerinde Portekiz’de faaliyette bulunan firmalarımız bulunmaktadır.
THY’nin Lizbon ve Porto şehirlerine doğrudan tarifeli seferleri
bulunmaktadır. 2019 yılında ülkemizi 54.130 Portekizli turist ziyaret
etmiştir.