Türkiye-Portekiz İlişkileri

Portekiz’le siyasi ilişkilerimizin “Dostluk, Ticaret ve Seyrüsefer Anlaşması”nın imzalandığı 1843 yılına kadar uzanan bir geçmişi bulunmaktadır. Kaynaklarda, Elçi unvanlı Vikont de Seixal’ın 1843 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na gelerek güven mektubunu sunduğu ve müteakip yıl ayrıldığı, aynı yıl Rebello Luis Carlos’un maslahatgüzar olarak kaldığı, 1915 yılına kadar da Portekiz’in Elçi ve maslahatgüzarlarla temsil edildiği kayıtlıdır.

Birinci Dünya Savaşı sırasında iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler kesintiye uğramıştır. Lozan Anlaşması’nın ilgili hükümleri gereğince Portekiz’in 28 Mayıs 1926 tarihinde Lozan Anlaşması’nın mali hususlara ilişkin II. kısmı ile iktisadi hususlara ilişkin 3. kısmına katıldığını bildirmesinin ardından ilişkiler yeniden tesis edilmiş; 1931 yılında ülkemiz Portekiz’e, 1941 yılında da Portekiz ülkemize Elçi tayin etmiştir.

Olumlu bir seyir izlemekte olan Türkiye-Portekiz siyasi ilişkileri, son yıllarda daha da gelişme eğilimi sergilemektedir. Trans-Atlantik ilişkiler, NATO üyeliği, Akdenizli kimliği ve iki ülkenin Avrupa’nın iki ucunda yer alması gibi Türkiye ve Portekiz’i ortak paydalarda birleştiren olguların ikili ilişkilere olumlu yansımaları olmaktadır. Türkiye’nin AB üyeliğine destek verilmesi hususunda Portekiz’de partiler üstü bir uzlaşı bulunmaktadır.

15 Temmuz darbe teşebbüsünün ardından Portekiz Cumhurbaşkanı ve Dışişleri Bakanı başta olmak üzere Portekizli yetkililer darbe girişimini kınayan ve Cumhurbaşkanlığı, Parlamento ve Hükümet başta olmak üzere ülkemizdeki demokratik kurumları destekleyen mesajlar vermişlerdir.

2012’den bu yana ülkemiz ile Portekiz arasında siyasi, ekonomik, askerî / savunma, kültür ve diplomasi gibi çeşitli alanlarda 16 anlaşma imzalanmıştır. Dönemin Portekiz Başbakanı Passos Coelho’nun, 17-19 Aralık 2012 tarihlerinde ülkemize yaptığı ziyaret çerçevesinde imzalanan “Türkiye ile Portekiz Arasında İkili İlişkilerin Güçlendirilmesine Yönelik Strateji Belgesi” ile iki ülke arasında Hükümetlerarası Zirve mekanizması kurulmuştur. Bu çerçevedeki ilk Zirve, iki ülke Başbakanlarının eşbaşkanlıklarında ve bazı Bakanların katılımlarıyla 3 Mart 2015 tarihinde Lizbon’da gerçekleştirilmiştir. Müteakip Zirvenin önümüzdeki dönemde ülkemizde gerçekleştirilmesi üzerinde durulmaktadır.

İki ülke arasındaki üst düzey ziyaretler son yıllarda kayda değer bir artış göstermiştir. 2020 yılı içerisinde gerçekleştirilmesi öngörülen diğer üst düzey ziyaretler için çalışmalar devam etmektedir.

Ülkelerimiz arasındaki ticari ve ekonomik ilişkiler de gelişmektedir. Türkiye-Portekiz Ekonomik ve Ticaret Ortak Komitesi (ETOK / JETCO) II. Toplantısı ve eş zamanlı İş Forumu, dönemin Ekonomi Bakanı Sayın Nihat Zeybekci ve Portekiz Dışişleri Bakanı Augusto Santos Silva’nın başkanlıklarında 8 Mart 2018 tarihinde Lizbon’da düzenlenmiştir. Müteakip toplantı için çalışmalar devam etmektedir.

2019 yılında, ikili ticaret hacmimiz %1,76’lık artışla 1 milyar 795 milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde ithalatımız % 6,12’artmış, ihracatımız ise % 0,8 artmıştır. 2019 yılında da Portekiz’e ihracatımız ithalatımızın iki misline ulaşmıştır.

Ticaret bakanlığımız verilerine göre 2019 yılı itibarıyla ülkemizde faaliyet gösteren Portekizli firma sayısı 73’tür. Portekiz’den ülkemize gerçekleşen doğrudan yatırım miktarı da 2002-2019 döneminde 763 milyon Dolar olmuştur. Aynı dönemde ülkemizin Portekiz’deki yatırımları ise 52 milyon Dolar tutarındadır.

Türkiye’de faaliyet gösteren Portekiz firmalarının sayısında son yıllarda artış gözlenmektedir. Hâlihazırda ülkemizde bilgi teknolojileri ve telekomünikasyon, elektronik, iş makinaları, makine ve teçhizat, seramik, hazır giyim ve ayakkabı, AVM işletmesi, kâğıt ve orman ürünleri, mühendislik ve danışmanlık, yenilenebilir enerji, atık depolaması, dekorasyon, boya gibi çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren Portekiz sermayeli şirketler bulunmaktadır.

Ülkemiz firmalarının da Portekiz’e ilgisinin son yıllarda arttığı gözlenmektedir. Liman işletmeciliği, madencilik, turizm ve otelcilik, gayrimenkul, deniz taşımacılığı, beyaz eşya, ilaç, mücevher ve agro-gıda sektörlerinde Portekiz’de faaliyette bulunan firmalarımız bulunmaktadır.

THY’nin Lizbon ve Porto şehirlerine doğrudan tarifeli seferleri bulunmaktadır. 2019 yılında ülkemizi 54.130 Portekizli turist ziyaret etmiştir.