Uluslararası Kuruluş Profili

Üye Ülkeler: Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan

Gözlemci Ülkeler: Macaristan, Türkmenistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)

Gözlemci Kuruluşlar: Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT)

Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirveleri süreci, Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası ortak dil konuşan ülkeler Türkiye ile Güney Kafkasya'da Azerbaycan; Orta Asya'da Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Kırgızistan'ın katılımıyla bir platform olarak başlamıştır. 1992 yılında Türkiye'nin girişimiyle başlayan bu süreç kapsamında bugüne kadar on "Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirvesi' gerçekleştirilmiştir.

"Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi'nin Kurulmasına İlişkin Nahçıvan Anlaşması” mevcut süreci kurumsallaştırmak amacıyla Nahçıvan'da 3 Ekim 2009 tarihinde gerçekleştirilen 9. Zirve'de Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan tarafından imzalanmıştır .”Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi' veya kısaca "Türk Konseyi' olarak adlandırılan kuruluş, Devlet Başkanları Konseyi, Dışişleri Bakanları Konseyi, Kıdemli Memurlar Komitesi, Aksakallar Konseyi ve İstanbul'da yerleşik Sekreterya'dan oluşmaktadır.

15-16 Eylül 2010'da İstanbul'da toplanan 10. Türk Dili Konuşan Devletler Zirvesi'nde "Türk Dili Konuşan Ülkeler işbirliği Konseyi' kurulmuştur. İstanbul Zirvesi'nde Büyükelçi Halil Akıncı Konsey'in Genel Sekreterlik görevine atamıştır. İstanbul'daki kuruluş toplantısının ardından Türk Konseyi'nin ilk Zirve Toplantısı "Ekonomik ve Ticari İşbirliği” temasıyla 20-21 Ekim 2011 tarihlerinde Almatı'da gerçekleştirilmiştir.

2. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Zirvesi "Eğilim, Bilim ve Kültürel İşbirliği” temasıyla 22-23 Ağustos 2012 tarihlerinde Bişkek'te düzenlenmiştir.

Türk Konseyi'nin 3. Zirvesi 15-16 Ağustos 2013 tarihlerinde Azerbaycan'ın Gebele şehrinde “Ulaştırma” temasıyla gerçekleştirilmiştir.

4. Zirve toplantısı ise ülkemizin ev sahipliğinde 4-5 Haziran 2014 tarihlerinde "Turizm” temasıyla Bodrum 'da düzenlenmiştir.

5. Zirve toplantısı "Medya ve Enformasyon Teknolojileri” temasıyla 11 Eylül 2015 tarihinde Astana'da düzenlenmiştir.

Türk Konseyi 6. Zirve Toplantısı "Gençlik ve Spor” temasıyla Kırgızistan'da düzenlenmiştir. Zirvede Macaristan gözlemci üye olarak Türk Konseyi'ne katılmıştır.

Türk Konseyi Avrupa Temsilcilik Ofisinin açılış töreni 19 Eylül 2019 tarihinde Budapeşte'de gerçekleştirilmiştir.

15 Ekim 2019 tarihinde Bakü'de "KOBİ'lerin Desteklenmesi' temasıyla gerçekleştirilen 7. Zirve'de, Özbekistan Türk Konseyi'ne tam üye olarak katılmıştır.

10 Nisan 2020 tarihinde COVID-19 ile mücadelede dayanışmayı ve ülkeler arasında eşgüdümü artırmak için Türk Konseyi üye/gözlemci ülkeleri ve Türkmenistan'ın devlet/hükümet başkanlarının katılımıyla Türk Konseyi Olağanüstü Video Konferans Zirvesi düzenlenmiştir.

Türkiye, "Dijital Çağ'da Yeşil Teknolojiler ve Akıllı Şehirler” temasıyla 12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul 'da gerçekleştirilen 8. Zirve'de dönem başkanlığını devralmıştır.

Türk Devletleri'nin bağımsızlığının 30. yıldönümünün kutlandığı Zirve'de, kuruluşun adı "Türk Devletleri Teşkilatı (TDT)” olarak değiştirilmiş ve Türkmenistan Teşkilat'a gözlemci üye olarak katılmıştır.

Zirve'de, TDT 'nin orta ve uzun vadeli amaçlarını ve görevlerini ortaya koyan Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesi kabul edilmiştir.

TDT 'nin 9. Zirvesi 11 Kasım 2022 tarihinde Semerkant'ta "Türk Medeniyeti için Yeni Dönem: Ortak Kalkınma ve Refaha Doğru” temasıyla gerçekleştirilmiştir. Bu tarihi Zirve'de, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti TDT' ye gözlemci üye olarak katılmıştır.

Kahramanmaraş'ta meydana gelen depremlerin ardından Türkiye ile dayanışma göstermek amacıyla, TDT Olağanüstü Zirvesi "Afet-Acil Durum Yönetimi ve İnsani Yardım” temasıyla 16 Mart 2023 tarihinde Ankara'da düzenlenmiştir.

Ankara Zirvesi'nde müzakereleri uzun süredir devam eden "Türk Yatırım Fonu Kuruluş Anlaşması” imzalanmış ve Devlet Başkanları Konseyi "TDT Sivil Koruma Mekanizması”nın kurulması için çalışmaların başlatılması kararı alınmıştır.

3 Kasım 2023 tarihinde "TURKTIME” temasıyla Kazakistan'ın başkenti Astana'da gerçekleştirilen TDT 'nin 10. Zirvesi'nde, Ortak Bildiri ve Astana Senedi imzalanmış, 6 Şubat'ın "Afetzedeleri Anma ve Dayanışma Günü” olarak ilan edilmesine ve EİT'e gözlemci üye statüsü verilmesine karar verilmiştir.

GENEL SEKRETERLER:

- Halil Akıncı, Büyükelçi (Türkiye) (Eylül 2010 - Eylül 2014)

- Ramil Hasan, Büyükelçi (Azerbaycan) (Eylül 2014 - Eylül 2018)

- Baghdad Amreyev, Büyükelçi (Kazakistan) (Eylül 2018 - Eylül 2022)

- Kubanıçbek Ömüraliyev, Büyükelçi (Kırgızistan) (Kasım 2022 - günümüz)

TDT'NİN BAĞLI VE İLİŞKİLİ KURUMLARI

Türk Devletleri Teşkilatı, Uluslararası Türk Kültür Teşkilatı (TURKSOY), Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TURKPA), Uluslararası Türk Akademisi, Türk Kültür ve Miras Vakfı, Türk Ticaret ve Sanayi Odası (TTSO), Türk Yatırım Fonu gibi Türk işbirliği mekanizmaları için bir çatı kuruluş olarak kabul edilmektedir. TDT'nin bu çerçevede ilişkili kurumları aşağıda sunulmuştur:

• Uluslararası Türk Akademisi
• Türk Kültür ve Miras Vakfı - itchf.org
• Türk Yatırım Fonu
• Türk Ticaret ve Sanayi Odası (TTSO) - turkicstates.org
• TURKPA (Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi) - turkpa.org
• TURKSOY (Uluslararası Türk Kültür Teşkilatı) - turksoy.org