Azerbaycan'ın Siyasi Görünümü

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmaya başlamasıyla birlikte, 30 Ağustos 1991 tarihinde Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek Meclisi bağımsızlık kararı almış, bu karar 18 Ekim 1991 tarihinde yürürlüğe konmuştur.

Ülkede, 66 rayon (vilayet) ve bir özerk cumhuriyetten (Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti) oluşan idari yapılanma mevcuttur.

Azerbaycan Anayasası’na göre Azerbaycan devleti demokratik, laik ve üniter bir cumhuriyettir. Azerbaycan yönetiminde kuvvetler ayrılığı prensibi benimsenmiş olup; yasama yetkisi Milli Meclis'e, yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına, yargı yetkisi ise mahkemelere aittir.

Bakanlar Kurulu, Cumhurbaşkanı tarafından atanmakta ve Milli Meclis tarafından onaylanmaktadır. Azerbaycan Milli Meclisi’nde 125 üye bulunmakta olup, milletvekilleri beş yıl için seçilmektedirler.

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in 7 Aralık 2023 günü imzaladığı kararnameyle, Seçim Kanunu’nun 179. maddesi uyarınca, erken Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılması kararlaştırılmıştır. 7 Şubat 2024 tarihinde gerçekleştirilen seçimleri Cumhurbaşkanı Aliyev, oyların %92,12’sini alarak seçimi kazanmış ve 14 Şubat 2024 tarihinde Milli Meclis’te yemin ederek görevini resmi olarak tekrar devralmıştır. Seçime katılım oranı %76,73 olarak gerçekleşmiştir. Sözkonusu seçim, Azerbaycan’ın işgalden kurtardığı bölgeler dahil, ilk kez egemen topraklarının tamamında gerçekleştirilmiş olması bakımından özel bir anlam taşımıştır.

1 Eylül 2024 tarihinde yapılan Erken Meclis seçimlerini Cumhurbaşkanı Aliyev’in liderliğini yaptığı Yeni Azerbaycan Partisi (YAP) geçerli oyların %54’ünü alarak kazanmıştır. YAP, Meclis’te 68 milletvekiliyle temsil edilmektedir.

Karabağ Meselesi

1992 yılında Ermenistan tarafından işgal edilen Karabağ ve çevresindeki 7 rayon, 27 Eylül 2020-10 Kasım 2020 tarihleri arasında gerçekleşen II. Karabağ Savaşı sonrasında işgalden kurtarılmıştır. Rusya’nın arabuluculuğuyla imzalanan 9 Kasım 2020 tarihli Üçlü Bildiri’yle ateşkes sağlanmıştır. Ancak, bahsekonu Üçlü Bildiri’nin hükümlerinden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmemesi sonucunda Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, Karabağ’daki Ermeni askeri unsurlarına karşı 19 Eylül günü bir anti-terör operasyonu başlatmıştır. Yaklaşık 24 saat süren operasyon sonrasında Karabağ’daki yasadışı gruplar silahlarını tamamen teslim etmiş ve bölgedeki ayrılıkçı sözde “yönetim” kendisini feshetmiştir. Operasyon sonrası ihtilaf fiilen bitmiş olmakla beraber, henüz bir barış anlaşması imzalanmamıştır. Tarafların bu yöndeki müzakereleri sürmektedir.