Yeni Zelanda'nın Siyasi Görünümü

İngiliz Uluslar Topluluğuna mensup olan Yeni Zelanda’nın yönetim biçimi, İngiliz sistemi parlamenter demokrasiye sahip anayasal monarşidir. Anayasal demokrasi olarak da adlandırılan devlet düzenini belirleyen tek bir belge bulunmamaktadır. Anayasal düzen, kanunlar, mahkeme içtihatları ve tarihsel süreç içerisinde ortaya çıkan uygulama kuralları üzerine oturtulmuştur. Öte yandan, yerli halk olan Maorilerle yapılan 1840 Waitangi Anlaşması, kurucu belge olarak öne çıkmaktadır. Güçler ayrılığı, temel Anayasal ilkeler arasındadır.

Devlet Başkanı, İngiltere Kralı III. Charles olup, Yeni Zelanda Başbakanının teklifi üzerine genellikle beş yıllık sürelerle atadığı Genel Vali tarafından temsil edilmektedir. Kraliçe ve Genel Vali tarafsız ve simgesel konumdadır.

Parlamentoda çoğunluğu teşkil eden partinin ya da koalisyonun lideri, yerleşik uygulama uyarınca, Genel Vali tarafından Başbakan olarak atanır.

Yeni Zelanda yasama organının adı “Temsilciler Meclisi”dir. Halkın oylarıyla üç yıllık süreyle seçilen 120 üyeden oluşan, tek kamaralı bir parlamento şeklinde faaliyet göstermektedir. Yerli halk olan Maorilere de kontenjan tanındığından, toplam milletvekili sayısı bu kontenjana seçilen milletvekili sayısına göre artış gösterebilmektedir.

Yeni Zelanda Genel Valisi 21 Eylül 2021 tarihinden bu yana Cindy Kiro’dur. 17 Ekim 2020 tarihinde gerçekleştirilen milletvekili seçimleri sonucunda İşçi Partisi-Yeşiller Partisi koalisyonu kurulmuş ve Başbakan Jacinda Ardern ikinci dönem Başbakanlık görevine başlamıştır. Başbakan Ardern’ün 19 Ocak 2023 tarihinde açıkladığı istifa kararının ardından Chris Hipkins 25 Ocak 2023 tarihinde Başbakanlık görevini devralmıştır.

Bir sonraki seçimler 2023 yılında gerçekleştirilecektir.