Ukrayna’da Son Durum ve İkili İlişkiler

Ukrayna tarihinin en ciddi krizlerinden biriyle karşı karşıyadır. Ukrayna’daki Yankuoviç yönetiminin 21 Kasım 2013 tarihinde AB’yle Ortaklık Anlaşması’nı imzalamaktan vazgeçmesi üzerine AB yanlısı gösterilerle başlayan siyasi süreç Ukrayna’da yönetim değişikliğine yol açmıştır. Ülkedeki kriz 16 Mart 2014’te RF’nin Kırım’ı yasadışı olarak ilhak etmesiyle farklı bir boyut kazanmıştır.

Ukrayna’nın doğusunda 7 Nisan 2014’ten itibaren başlayan ayrılıkçı hareket ve şiddet, krizin odağını bu bölgeye kaydırmıştır. Ülke ağır silahların da kullanıldığı ciddi çatışmalar ve yeni bir istikrarsızlık dalgasıyla karşı karşıya kalmış; Donetsk ve Luhansk bölgelerinin bir bölümü ayrılıkçıların denetimine geçmiştir.

Çatışmaları sona erdirmek amacıyla, Ukrayna, Rusya ve ayrılıkçı bölgeler arasında 5 Eylül 2014’te Minsk Protokolü imzalanmıştır. RF, Ukrayna, Fransa ve Almanya liderleri (Normandiya Formatı) arasında krizin çözümüne ilişkin zaman zaman görüşmeler yapılmaktadır.

Ukrayna krizinin ortaya çıkmasını müteakip Mart 2014’te AGİT bünyesinde bir Ukrayna Özel Gözlem Misyonu (ÖGM) kurulmuştur. Misyonun başkanlığını Nisan 2014-31 Mayıs 2019 tarihleri arasında Büyükelçi (E) Ertuğrul Apakan başarıyla yürütmüştür. Büyükelçi (E) Halit Çevik, yeni adayımız olarak takdim edilmiş ve 1 Haziran 2019 itibariyle Ukrayna ÖGM Başkanı olarak atanmıştır. Bahsekonu misyon, Ukrayna’nın doğusundaki çatışma bölgesinde tansiyonun düşürülmesine ve bölgedeki gelişmeler hakkında uluslararası kamuoyunun bilgilendirilmesine önemli katkılarda bulunmaktadır.

Ukrayna’da 21 Nisan 2019 tarihinde düzenlenen ikinci tur Devlet Başkanlığı seçimlerini kazanan Volodimir Zelenskiy ülkemizi temsilen Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcımız Fuat Oktay’ın katıldığı bir törenle 20 Mayıs tarihinde yemin ederek görevine başlamıştır.

Devlet Başkanı Zelenskiy mevcut Parlamento’yu feshetmiş ve 21 Temmuz’da erken seçimler gerçekleştirilmiştir. Devlet Başkanı Zelenkiy’in desteklediği “Halkın Hizmetkarı” Partisi seçimlerden zaferle çıkmış ve 29 Ağustos 2019 tarihinde tek başına hükümeti kurmuştur. Başbakan Oleksiy Honçaruk’un 3 Mart 2020 tarihinde istifasını sunmasının ardından, 4 Mart 2020 tarihinde Ukrayna Parlamentosu’nda düzenlenen olağanüstü oturumda, Devlet Başkanı Zelenskiy’nin önerisi üzerine, Denis Şmihal’in Başbakanlık görevi ve yeni hükümet onaylanmıştır.

Türkiye Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü desteklemekte ve Kırım’ın yasadışı ilhakını tanımamaktadır. Ülkemiz Ukrayna’daki krize uluslararası hukuk temelinde, diplomatik yollardan çözüm bulunmasını savunmaktadır. Kırım Tatar Türkleri’nin hak ve menfaatlerinin genişletilerek güvenceye alınması ve sorunlarının uluslararası toplumun gündeminde tutulması önceliklerimiz arasında yer almaktadır.

Ukrayna’yla ilişkilerimiz, 24-25 Ocak 2011 tarihlerinde kurulan Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey (YDSK) mekanizmasıyla stratejik ortaklık düzeyine yükseltilmiştir. Sayın Cumhurbaşkanımız ve Ukraynalı mevkidaşının eşbaşkanlıklarında düzenlenen YDSK sonuncusu 3 Şubat 2020 tarihinde Kiev’de olmak üzere bugüne kadar sekiz toplantı gerçekleştirmiştir.

Devlet Başkanı Zelenskiy 7-8 Ağustos 2019 tarihlerinde bölgedeki ilk resmi ziyaretini ülkemize gerçekleştirmiş ve Sayın Cumhurbaşkanımızla başbaşa ve heyetlerarası görüşmeler düzenlenmiştir.

Ukrayna’yla ekonomik ve beşeri ilişkilerin güçlendirilmesi hedefi doğrultusunda 1 Haziran 2017 tarihinde kimlikle seyahat uygulamasına geçilmiştir. 2019 yılında ülkemizi 1.5 milyonu aşkın Ukraynalı turist ziyaret etmiştir.

Ukrayna’nın reform süreci ve Avrupa’yla bütünleşme yönelimi tarafımızdan desteklenmektedir.