Türkiye - Filistin Siyasi İlişkileri

Türkiye, Filistin halkıyla yüzyıllar öncesine giden ortak bir tarihe ve yakın kültürel ve sosyal ilişkilere sahiptir.

Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile 1975 yılından itibaren resmi ilişkilerini sürdüren Türkiye, 15 Kasım 1988’de sürgünde ilan edilen Filistin Devleti’ni ilk gün tanıyan ülkeler arasında yer almıştır.

Ülkemiz, İsrail-Filistin ihtilafının ilgili BM kararları çerçevesinde (242, 338, 1397 ve 1515), Yol Haritası ve Arap Barış Girişimi zemininde oluşturulacak, tanınmış sınırlar içinde yanyana yaşayacak iki devletli çözüm vizyonunu ve bu çerçevede Doğu Kudüs’ün, 1967 sınırları temelinde oluşturulacak bağımsız ve egemen Filistin Devleti’nin başkenti olmasını desteklemektedir.

Ülkemiz barış sürecinde yaşanan tıkanıklık ve İsrail’in yasadışı yerleşimleri gibi iki devletli çözüm vizyonunu tehlikeye sokan uygulamaları karşısında Filistin liderliğinin uluslararası alanda bir devlet olarak tanınma çabalarının yanında yeralmıştır. Bu çerçevede ülkemiz, Filistin’in Birleşmiş Milletler’e 2011 Eylül ayında yaptığı üyelik başvurusunu, keza Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda 29 Kasım 2012 tarihinde yapılan oylamayla “üye olmayan gözlemci devlet” statüsü kazanmasını kuvvetle desteklemiştir. Sayın Dışişleri Bakanımız, sözkonusu oylama sırasında bizzat oturuma katılarak Filistin’in başvurusunu savunan bir konuşma yapmıştır.

Ülkemiz, Fetih ve Hamas heyetleri arasında 23 Nisan 2014 günü Gazze'de varılan ve bir ulusal birlik hükümeti teşkil edilerek seçimlere gidilmesini içeren mutabakatı memnuniyetle karşılamış, bu mutabakat temelinde 2 Haziran 2014 günü kurulan ulusal birlik hükümetini desteklemiş ve uluslararası toplumu Filistin halkının milli demokratik iradesinin birleştirilmesini hedefleyen bu gelişmeyi desteklemeye davet etmiştir.

Türkiye, iki devletli çözüm vizyonu temelinde bölgede adil ve kalıcı barışı desteklemeye, bağımsız ve egemen bir devlete sahip olma mücadelesinde kardeş Filistin halkıyla dayanışma içinde olmaya devam edecektir.

Üst düzey ziyaretler:

Filistin Devlet Başkanı Abbas, 12-13 Ocak 2015 tarihlerinde ülkemize resmi bir ziyaret gerçekleştirmiş, ayrıca 14-15 Nisan 2016 tarihlerinde İstanbul’da yapılan 13. İslam Zirvesi’ne katılarak Sayın Cumhurbaşkanımız ve Sayın Başbakanımızla görüşmüştür. Başkan Abbas 23-24 Mayıs 2016 tarihlerindeki Dünya İnsani Zirvesi’ne de katılmıştır.

Filistin Dışişleri Bakanı Riad Malki, Filistin halkının ve Devleti’nin terörist darbe girişimi karşısında Milletimiz ve Devletimizle dayanışmasını sergilemek üzere 11-12 Ağustos 2016 tarihlerinde ülkemizi ziyaret etmiştir. Dışişleri Bakanı Malki 14-15 Nisan 2016 tarihlerinde İstanbul’da yapılan 13. İslam Zirvesi’ne de katılmış ve bu vesileyle Sayın Bakanımızla görüşmüştür.

Kalkınma Yardımlarımız:

Türkiye’nin Filistin’e yönelik resmi kalkınma yardımları esas olarak 2005 yılında Ramallah’ta bir Program Koordinasyon Ofisi açan TİKA Başkanlığı üzerinden sürdürülmektedir. TİKA Ramallah Ofisi üzerinden Batı Şeria, Gazze Şeridi ve Doğu Kudüs’teki küçük ve orta ölçekli kalkınma ve insani yardım projelerine destek sağlanmaktadır. TİKA son olarak Gazze Şeridi’ndeki projelerin yürütülmesine yardımcı olmak üzere Gazze şehrinde bir ofis açmıştır. 2009 yılında Kudüs’te ve Gazze’de birer Delegasyon Ofisi açan Türk Kızılayı da, kendi kaynaklarıyla, ülkemizin sağladığı fonlarla, yabancı donör katkılarıyla, Gazze Şeridi’ne yönelik başarılı kalkınma ve insani yardım projeleri yürütmektedir. TİKA’nın ve Türk Kızılayı’nın çalışmaları daha ziyade, sağlık, tarım, teknik yardım, kültürel mirasın korunması, su temini, okul ve hastane inşası ile polis eğitimi gibi alanlara yoğunlaşmıştır. AFAD’ın bölgede ofisi olmamasına rağmen, UNRWA aracılığıyla un yardımı faaliyetlerine devam etmektedir.

Filistin'e 2006-2015 yılları arasında yapılan resmi kalkınma yardımları yaklaşık 375 milyon ABD Dolarıdır.

Ülkemiz 12 Ekim 2014 tarihinde Kahire’de gerçekleştirilen “Gazze’nin Yeniden İnşası ve Filistin Konferansı”nda 2014-2017 yılları için Filistin’e 200 milyon ABD Doları tutarında yardım taahhüt etmiştir. Bu bağlamda, 2014-2015 yılları için Filistin’e yapılan yardımların toplamı yaklaşık 100 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.

TİKA, Batı Şeria’da Tubas Türk Hastanesi’nin ve Nablus Kız Okulu’nun inşaatını gerçekleştirilmiştir.

Mutabakat bağlamındaki gelişmeler:

26 Haziran 2016 günü varılan mutabakatla İsrail, Mavi Marmara olayına ilişkin olarak Mart 2013’de dilediği özüre ilaveten, saldırıda hayatlarını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödemeyi ve Gazze’deki insani durumu iyileştirmeye yönelik olarak Türkiye ile işbirliğini geliştirmeyi kabul etmiştir.

Nitekim, sözkonusu anlaşmayla, özellikle Gazze’ye insani yardım dahil sivil amaçlı malzemenin girişinde kolaylık elde edilmiş, insani durumun iyileştirilmesine yönelik olarak önemli altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi imkânı ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede Gazze’ye göndereceğimiz yardım sevkiyatlarından 11 bin ton yardım malzemesi içeren ilki, ilgili kurumlarımızın eşgüdümünde, 4 Temmuz günü Gazze’ye ulaşmıştır.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımızdan bir teknik heyetimiz, Gazze’deki elektrik altyapısının durumu ve ülkemizin sağlayabileceği katkılar hakkında incelemelerde ve temaslarda bulunmak üzere 10-12 Temmuz tarihlerinde Gazze’yi ziyaret etmiştir.

Ayrıca, inşaatı tamamlanan Gazze Türkiye-Filistin Dostluk Hastanesi’nin bir an önce hizmete hazır hale getirilmesi üzerinde de mutabık kalınmıştır.

Aynı şekilde, Gazze’nin yeniden imarına yönelik diğer projelerin de, bundan böyle hızlı biçimde yürütülmesi mümkün olacaktır.

Tabiatıyla, Gazze’ye ilaveten Batı Şeria’ya yönelik öngördüğümüz Cenin Sanayi Bölgesi gibi kapsamlı projelerin de hayata geçirilmesi kolaylaşmaktadır.

Türkiye, önümüzdeki dönemde de Filistin meselesinin çözümü ve Barış Süreci’nin hayata geçirilmesi konusunda, ilkeli ve yapıcı tutumunu sürdürecek, Filistin Davası’na her sahada verdiği güçlü desteği devam ettirecektir.

İkili Ticari ve Ekonomik İlişkiler: