ÜLKEMİZDE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ

İkili anlaşması olan ülkeler (Almanya, Hollanda, Belçika, İsviçre, Avusturya, Lüksemburg ) SGK mevzuatına göre Özel ve Kamu hastanelerinden sağlık hizmeti alabilirler. Diğer ülkelerde yaşayan vatandaşlarımız, 25.01.2013 tarihli ve 28539 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği hükümlerince Türkiye’de ikamet ettikleri süre içerisinde kayıtlı oldukları aile hekimlerinden ya da kendilerine yakın konumdaki bir aile hekiminden herhangi bir ücret ödemeden misafir olarak sağlık hizmeti alabilir. Aile hekimine kaydı olmayan vatandaşlarımız hizmet almak istedikleri aile hekimine veya hizmet almak istedikleri aile sağlığı merkezinin bulunduğu ilçedeki Toplum Sağlığı Merkezlerine dilekçe ile başvurarak aile hekimine kayıt yaptırabilmektedir. Bununla birlikte yakın zamanda e-devlet şifresi ile elektronik ortamda aile hekimi seçimi yapılabilmesi de mümkün olabilecektir. Aile hekimliği hizmetleri, kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini içermekte olup ülke genelinde yaygın olarak bulunan aile sağlığı merkezlerinde sunulmaktadır.

Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, acil sağlık hizmetlerinin ülke genelinde planlanması ve uygulanmasına ilişkin hizmetleri yürütmektedir.

112 Acil Sağlık Hizmetleri:

Bu hizmet; vatandaşlarımızın herhangi bir acil hastalık veya yaralanma halinde, günün 24 saatinde 112 ücretsiz telefon numarasını çevirerek, her ilimizde bulunan komuta kontrol merkezine ulaşması, aciliyetine karar verilen başvuruların olay yerine en yakın istasyondan, içerisinde doktor, paramedik, acil tıp teknisyeni bulunan tam donanımlı ambulans görevlendirilerek olay mahalline ulaşması ve hasta ya da yaralıya olay yerinde gerekli tıbbi müdahaleyi yaparak ihtiyaç varsa tedavi göreceği hastaneye nakledilmesi şeklinde verilmektedir.

Günümüzde 112 Acil Sağlık Hizmetleri; vatandaşlarımızın herhangi bir acil hastalık veya yaralanma hâlinde, günün 24 saatinde ücretsiz 112 telefon numarasını çevirerek komuta kontrol merkezine ulaşması, olay yerine en yakın istasyondan tam donanımlı ambulans görevlendirilerek hasta veya yaralıya olay yerinde gerekli tıbbi müdahaleyi yaparak ihtiyaç varsa en yakın hastaneye nakledilmesi şeklinde verilmektedir.

112 acil sağlık hizmetleri ülke geneline tüm kırsal bölgeleri kapsayacak şekilde yaygınlaştırılmış, istasyon sayısı 3 bin 494 ’e çıkarılmıştır. 2024 yılı eylül ayı sonu itibariyle 5 milyon 157 bin 137 hasta/yaralı 112 kara ambulanslarımızla nakledilmiştir. 112’ye gelen acil çağrılara yüzde 95 oranında kentlerde ilk 10 dakikada, kırsalda ilk 30 dakikada vakaya ulaşılmaktadır.

2024-2027 Karayolu Trafik Güvenliği Eylem Planı kapsamında Kaza Sonrası Müdahale İhtisas Grubu sorumluluğunda olan PG 41.1.20 numaralı “Ambulansların karayolu üzerinde en seri şekilde intikaline yönelik olarak “Fermuar Sistemi” uygulamasının yasallaştırılması ve yaygınlaştırılması için yürütülen çalışmaların tamamlanma oranı” performans göstergesi kapsamında Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Millî Eğitim Bakanlığı iş birliğinde çalışmalar yapılmıştır.

Karayolu üzerinde acil geçiş önceliği olan araçların (Ambulans, itfaiye, polis, AFAD gibi) duyulur veya görülür geçiş üstünlüğü (siren veya tepe lambası) işaretini fark eden trafikteki diğer araç sürücüleri tarafından ambulansın geçiş önceliğine özen göstermeleri ve Fermuar Sistemi ile acil geçiş koridorunu açmaları hayati önem taşımaktadır. Bu yöntemle hasta ve yaralıların en kısa sürede hastaneye ulaştırılması amacıyla “Fermuar Sistemi ile Yaşama Yol Ver!” sloganı ile iletişim kampanyası hazırlanmıştır.

Ambulans Helikopterler;

Ambulans helikopter hizmeti 28 Ekim 2008 tarihinde başlamıştır. Hizmet veren toplam ambulans helikopter sayısı 17 helikoptere ulaşmıştır. Bir helikopter de gereğinde devreye sokulmak üzere yedek olarak bulundurulmaktadır. Ülkenin coğrafi yapısı ve ulaşım şartları, nüfus yoğunluğu, hakim meteorolojik şartlar ve stratejik bölgeler göz önüne alınarak konuşlanma yerleri tespit edilmiştir. 15 ilde Ankara’da iki adet, diğer illerde ise birer adet (İstanbul, Çanakkale, Bursa, İzmir, Antalya. Afyon, Adana, Kayseri, Konya, Diyarbakır, Van, Erzurum, Trabzon ve Samsun) olmak üzere 17 adet ambulans helikopterle bu hizmet yürütülmektedir. Tüm ambulans helikopterler, içerisinde yoğun bakım şartlarında nakil yapacak tıbbi ekipmanla donatılmıştır.

Ambulans Uçaklar;

Sağlık Bakanlığımızca 2010 yılından itibaren kullanılmaya başlanan ambulans uçaklar, biri 4 sedyeli, bir tanesi 2 sedyeli ve bir diğeri ise tek sedyeli olmak üzere 3 adet ambulans uçak hizmet vermektedir.

Ambulans uçaklar, gündoğumu-günbatımı arasında hizmet sağlayan Helikopter Ambulanslardan farklı olarak 24 saat esasına göre hizmet imkanı sağlamaktadır. Ayrıca Uçak Ambulanslar yüksek sürat, uzun menzil, yüksek uçuş tavanı ve kabin basınçlarının ayarlanabilir olması nedeniyle hem ülke içerisinde hem de ülkeler arasında hizmet verebilmektedir.

Ambulans uçaklar da helikopter ambulanslar gibi yoğun bakım şartlarında hasta nakli sağlayan tıbbi cihaz ve donanıma sahip, ventilatör, defibrilatör cihazı, infüzyon pompası gibi ileri yoğun bakım şartlarında bulunması gereken her türlü tıbbi cihaz ve malzemeye sahip bulunmaktadır. Ayrıca yenidoğan vakalarının taşınmasında gerekli olan kuvöz ve yenidoğan ventilatörü gibi malzemelerde uçaklar da mevcuttur.

Acil Sağlık Araçları;

112 acil sağlık hizmetlerine gelen çağrılarda vakanın aciliyetine ve yerine göre ambulans gelinceye kadar olay yerine hızlı ulaşımı sağlamak ve yerinde müdahale yapmak amacıyla motosikletli acil sağlık ekipleri oluşturulmuştur. Bu ekipler özellikle trafiğin yoğun olduğu metropol illerimizde ve turizm bölgelerinde mobil olarak görev yapmaktadır.

Acil sağlık hizmetlerine ilişkin detaylı bilgilere https://acilafet.saglik.gov.tr/TR-78200/ucak-ambulans.html adresi üzerinden erişmek mümkündür.

Afetlere hazırlık kapasitesi;

Afetlere hazırlıklı olmanın önemi 1999 Marmara Depreminde daha fazla anlaşılmış, bu kapsamda 2003 yılından itibaren ciddi çalışmalar başlatılmıştır. Özellikle acil sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi hedeflenmiş, ülke genelinde afetlere müdahale edecek gönüllü sağlık personellerinden oluşan medikal kurtarma hizmetleri başlatılmış ve kısa sürede dünyada en fazla personele sahip olan medikal kurtarma ekibi olma unvanına kavuşmuştur.

Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) adını alan bu ekipler 81 ilimizde arazi tipi araçları ve medikal kurtarma ekipmanları ile donatılmıştır. UMKE timleri özellikle afetler, büyük kazalar, göçük ve maden kazası gibi birçok kurtarma olayında arama kurtarma ekipleri ile birlikte görev yapmaktadır. Bu ekipler kendi içerisinde bölgelere göre dağcılık, dalgıçlık gibi profesyonellik gerektiren özel eğitimler almışlardır.

UMKE ekiplerimiz; başta deprem olmak üzere doğal afetlerden sonra oluşan enkazın içerisinde sıkışmış veya çıkarılması zaman alacak afetzedelerin medikal tedavilerini olay yerinde yapacak kapasitede bilgi ve malzeme ile donatılmıştır. Böylece; afetzedelere olay yerinde müdahale ederek kurtarmaya bağlı muhtemelen oluşacak ölüm ve sakatlıkları en aza indirmek hedeflenmektedir. Bugün itibariyle yurt içi ve yurt dışında profesyonel anlamda medikal kurtarma ve müdahale hizmetlerinde görev yapmaya hazır 8383’ün üzerinde UMKE personeli mevcuttur.

UMKE’NİN BUGÜNE KADAR KATILDIĞI BAŞLICA ÖNEMLİ GÖREVLER:

Bakanlık Sağlık Afet ve Acil Durum Koordinasyon Merkezi (SAKOM) bünyesinde telli ve telsiz haberleşme sistemlerinin yanında uydu telefonu ve uydu internet yolu ile 81 il ve yurtdışındaki ekiplerle kesintisiz haberleşme sistemleri tesis edilmiştir.

Diğer taraftan başta İstanbul olmak üzere hastanelerin afete hazırlıklı olmasını temin etmek üzere gerekli donanımların alımları yapılmış, ayrıca ülke genelinde 81 ilimizi kapsayan Hastane Afet Planları eğitimleri ülke genelinde tamamlanmıştır.

Afetlere müdahale kapasitesi geliştirilmesi amacıyla, şişirilebilir çadır setlerinden oluşan ve her birinde dekontaminasyon ünitesi, ameliyathane, yoğun bakım, görüntüleme ünitesi ve laboratuvar bölümleri bulunan 27 set temin edilerek 5 seti Ankara ana depomuzda olmak üzere 22 sağlık bölge merkezine teslim edilmiştir. Ayrıca hava şartlarının çok soğuk ve çok sıcak olduğu bölgelerde kullanmak üzere her biri 8 adet çadırdan oluşan 6 adet ağır iklim tipi çadır seti temin edilmiş olup Ankara, İstanbul ve Erzurum illerinde hazır tutulmaktadır.