İLK YARDIM VE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ

ÜLKEMİZDE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ

İkili anlaşması olan ülkeler (Almanya, Hollanda, Belçika, İsviçre, Avusturya, Lüksemburg ) SGK mevzuatına göre Özel ve Kamu hastanelerinden sağlık hizmeti alabilirler. Diğer ülkelerde yaşayan vatandaşlarımız, 25.01.2013 tarihli ve 28539 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği hükümlerince Türkiye’de ikamet ettikleri süre içerisinde kayıtlı oldukları aile hekimlerinden ya da kendilerine yakın konumdaki bir aile hekiminden herhangi bir ücret ödemeden misafir olarak sağlık hizmeti alabilir. Aile hekimine kaydı olmayan vatandaşlarımız hizmet almak istedikleri aile hekimine veya hizmet almak istedikleri aile sağlığı merkezinin bulunduğu ilçedeki Toplum Sağlığı Merkezlerine dilekçe ile başvurarak aile hekimine kayıt yaptırabilmektedir. Bununla birlikte yakın zamanda e-devlet şifresi ile elektronik ortamda aile hekimi seçimi yapılabilmesi de mümkün olabilecektir. Aile hekimliği hizmetleri, kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini içermekte olup ülke genelinde yaygın olarak bulunan aile sağlığı merkezlerinde sunulmaktadır.

Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, acil sağlık hizmetlerinin ülke genelinde planlanması ve uygulanmasına ilişkin hizmetleri yürütmektedir.

112 Acil Sağlık Hizmetleri:

Bu hizmet; vatandaşlarımızın herhangi bir acil hastalık veya yaralanma halinde, günün 24 saatinde 112 ücretsiz telefon numarasını çevirerek, her ilimizde bulunan komuta kontrol merkezine ulaşması, aciliyetine karar verilen başvuruların olay yerine en yakın istasyondan, içerisinde doktor, paramedik, acil tıp teknisyeni bulunan tam donanımlı ambulans görevlendirilerek olay mahalline ulaşması ve hasta ya da yaralıya olay yerinde gerekli tıbbi müdahaleyi yaparak ihtiyaç varsa tedavi göreceği hastaneye nakledilmesi şeklinde verilmektedir.

Acil sağlık sisteminin güçlendirilmesi amacıyla 112 acil sağlık hizmetleri ülke geneline tüm kentsel ve kırsal bölgeleri kapsayacak şekilde yaygınlaştırılmıştır. 112 istasyon sayısı 2466 adettir. Yaygın istasyon ağı ve ileri düzeyde eğitimli ekipler ile, gelen acil çağrılara kentlerde ilk 10 dakikada ve kırsal alanda ilk 30 dakikada ulaşma oranları %95’ların üzerine çıkarak gelişmiş ülkelerdeki vakaya ulaşma süreleri yakalanmıştır.

112 acil sağlık hizmetlerinde kullanılan ambulans sayısı 4750 çıkarılmıştır. Tüm ambulanslar, Avrupa Birliği ülkelerinde aranılan standart olan EN1789 standardına uygun donanım ve tasarıma sahip olup hasta ve personel güvenliği tam olarak sağlanmıştır. Kara ambulanslarında kullanım amacına ve yerlerine bağlı olarak otomatik vites veya 4x4 arazi tipi ambulanslar hizmete sunulmuştur.

Her türlü coğrafi ve iklim şartlarında müdahale edebilmek amacıyla kar üstünde gidebilen ambulanslar temin edilmiş, kar nedeniyle ulaşılamayan hasta kalmamıştır.

Adalardan ve sahil bölgelerimizde hasta naklini sağlamak amacıyla deniz ambulansları temin edilerek İstanbul, Balıkesir, Marmara Adası, Çanakkale ve Gökçeada’da vatandaşlarımızın hizmetine sunulmuştur.

Tüm illerimizde 112 komuta kontrol merkezlerinin dijital sistem altyapısı tamamlanmış olup ayrıca Sağlık Bakanlığı bünyesinde kurulan operasyon merkezinde 24 saat on-line takip yapılmaktadır. Dijital sistem altyapısı ile illerden gelen çağrıların dijital haritalar üzerinden yer tespiti, ses kayıtları, ambulans ve helikopterlerin takibi ile hastanelerdeki kritik yatak durumları izlenebilmektedir.

112 acil sağlık hizmetleri kapsamında 2016 yılında ülke çapında toplam 4.974.368 vakaya hizmet sunulmuştur.

Ülkemizde eksikliği hissedilen ve acil sağlık hizmetlerini dünyada örnek gösterilen bir düzeye ulaştıran hava ambulans hizmetleri ile uzak mesafeler kısalmış, organ nakli ve hızlı müdahale ile can kayıpları ve sakatlıkların önlenmesinde büyük aşama kaydedilmiştir.

Ambulans helikopter hizmeti 28 Ekim 2008 tarihinde başlamıştır. Hizmet veren toplam ambulans helikopter sayısı 17 helikoptere ulaşmıştır. Bir helikopter de gereğinde devreye sokulmak üzere yedek olarak bulundurulmaktadır. Ülkenin coğrafi yapısı ve ulaşım şartları, nüfus yoğunluğu, hakim meteorolojik şartlar ve stratejik bölgeler göz önüne alınarak konuşlanma yerleri tespit edilmiştir. Şu anda 15 ilde Ankara’da iki adet, diğer illerde ise birer adet (İstanbul,Çanakkale, Bursa, İzmir, Antalya. Afyon, Adana, Kayseri, Konya, Diyarbakır, Van, Erzurum, Trabzon ve Samsun) olmak üzere 17 adet ambulans helikopterle bu hizmet yürütülmektedir.

Ambulans helikopterler gündoğumu-günbatımı arasında hizmet vermekte olup, hizmetin başladığı tarihten bu yana ambulans helikopterler 26164 hasta/yaralı ve 183 organ nakli vakası taşımışlardır.

Tüm ambulans helikopterler, içerisinde yoğun bakım şartlarında nakil yapacak tıbbi ekipmanla donatılmıştır.

Ambulans Uçaklar;

Biri turbojet, diğeri turboprop olmak üzere iki adet ambulans uçak ilk olarak 16 Nisan 2010 tarihinde hizmete girmiş olup, günümüz itibariye Ankara, Gaziantep ve İzmir’de toplamda 3 adet ambulans uçağımız bulunmaktadır. 15.06.2017 tarihi itibariyle dördüncü ambulans uçağımızda sisteme girecektir.

Ankara konuşlu uçağımız Cessna Citation CJ2+ olup, tek hasta taşıma kapasiteli ve 2500 km menzillidir. Gaziantep ve Ankara’da konuşlu olan uçaklarımız ise Bombardier Learjet 60XR olup, her biri 2 hasta taşıma kapasiteli ve 3000 km menzillidir. 15.06.2017 tarihinde hizmete girecek uçağımız ise Embraer Legacy 600 olup, 4 hasta taşıma kapasiteli olup 5500 km menzillidir.

Ambulans uçaklar 24 saat esasına göre hizmet vermekte olup, bugüne kadar 25052 saat uçmuş ve 10499 hasta/yaralı ile 601 organ nakli vakası taşımıştır.

Ambulans uçaklar yurt dışında bulunan vatandaşlarımız ile ülkemizde bulunan yabancı ülke vatandaşlarına da hizmet vermektedir. Bugüne kadar yurt dışından ülkemize 446 hasta/yaralı, ülkemizden de yurtdışına 25 hasta/yaralı olmak üzere toplam 471 hasta/yaralı nakledilmiştir.

Ambulans uçaklar ikişer adet yatarak yoğun bakım şartlarında hasta nakli sağlayan tıbbi cihaz ve donanıma sahiptir.

Gerek helikopter ve gerekse uçak ambulanslar da dahil olmak üzere ülkemizdeki 112 acil ambulans hizmetlerinin hepsi ücretsiz olarak sunulmakta olup, sosyal güvencesine bakılmaksızın yerli yabancı tüm hasta ve yaralılar bu hizmetten herhangi bir ücret ödemeden faydalanabilmektedir.

Acil Sağlık Araçları;

112 acil sağlık hizmetlerine gelen çağrılarda vakanın aciliyetine ve yerine göre ambulans gelinceye kadar olay yerine hızlı ulaşımı sağlamak ve yerinde müdahale yapmak amacıyla motosikletli acil sağlık ekipleri oluşturulmuştur. Bu ekipler özellikle trafiğin yoğun olduğu metropol illerimizde ve turizm bölgelerinde mobil olarak görev yapmaktadır.

Afetlere hazırlıklı olmanın önemi 1999 Marmara Depreminde daha fazla anlaşılmış, bu kapsamda 2003 yılından itibaren ciddi çalışmalar başlatılmıştır. Özellikle acil sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi hedeflenmiş, ülke genelinde afetlere müdahale edecek gönüllü sağlık personellerinden oluşan medikal kurtarma hizmetleri başlatılmış ve kısa sürede dünyada en fazla personele sahip olan medikal kurtarma ekibi olma unvanına kavuşmuştur.

Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) adını alan bu ekipler 81 ilimizde arazi tipi araçları ve medikal kurtarma ekipmanları ile donatılmıştır. UMKE timleri özellikle afetler, büyük kazalar, göçük ve maden kazası gibi birçok kurtarma olayında arama kurtarma ekipleri ile birlikte görev yapmaktadır. Bu ekipler kendi içerisinde bölgelere göre dağcılık, dalgıçlık gibi profesyonellik gerektiren özel eğitimler almışlardır.

UMKE ekiplerimiz; başta deprem olmak üzere doğal afetlerden sonra oluşan enkazın içerisinde sıkışmış veya çıkarılması zaman alacak afetzedelerin medikal tedavilerini olay yerinde yapacak kapasitede bilgi ve malzeme ile donatılmıştır. Böylece; afetzedelere olay yerinde müdahale ederek kurtarmaya bağlı muhtemelen oluşacak ölüm ve sakatlıkları en aza indirmek hedeflenmektedir. Bugün itibariyle yurt içi ve yurt dışında profesyonel anlamda medikal kurtarma ve müdahale hizmetlerinde görev yapmaya hazır 8383’ün üzerinde UMKE personeli mevcuttur.

UMKE’NİN BUGÜNE KADAR KATILDIĞI BAŞLICA ÖNEMLİ GÖREVLER:

Bakanlık Sağlık Afet ve Acil Durum Koordinasyon Merkezi (SAKOM) bünyesinde telli ve telsiz haberleşme sistemlerinin yanında uydu telefonu ve uydu internet yolu ile 81 il ve yurtdışındaki ekiplerle kesintisiz haberleşme sistemleri tesis edilmiştir.

Diğer taraftan başta İstanbul olmak üzere hastanelerin afete hazırlıklı olmasını temin etmek üzere gerekli donanımların alımları yapılmış, ayrıca ülke genelinde 81 ilimizi kapsayan Hastane Afet Planları eğitimleri ülke genelinde tamamlanmıştır.

Afetlere müdahale kapasitesi geliştirilmesi amacıyla, şişirilebilir çadır setlerinden oluşan ve her birinde dekontaminasyon ünitesi, ameliyathane, yoğun bakım, görüntüleme ünitesi ve laboratuvar bölümleri bulunan 27 set temin edilerek 5 seti Ankara ana depomuzda olmak üzere 22 sağlık bölge merkezine teslim edilmiştir. Ayrıca hava şartlarının çok soğuk ve çok sıcak olduğu bölgelerde kullanmak üzere her biri 8 adet çadırdan oluşan 6 adet ağır iklim tipi çadır seti temin edilmiş olup Ankara, İstanbul ve Erzurum illerinde hazır tutulmaktadır.