Üye Ülkeler:

Tam üyeler: Arjantin, Brezilya, Paraguay Uruguay ve Venezuela*

Ortak üyeler: Şili, Bolivya**, Ekvator, Peru, Kolombiya, Guyana, Surinam

*Venezuela’nın üyeliği 2016 yılından bu yana askıdadır.

**Bolivya’nın üyeliği kabul sürecindedir.

Kuruluşun Tarihi:

1957 yılında Amerikan Devletleri Ekonomik Konferansı düzenlenmiş, bilahare 1960’da imzalanan Montevideo Anlaşması ile Arjantin, Brezilya, Uruguay, Paraguay, Meksika, Şili ve Peru arasında ALALC (Latin Amerika Serbest Ticaret Birliği) kurulmuştur. Kısa sürede bütün bölgeyi içeren bir serbest ticaret alanı kurmayı hedefleyen ALALC, 1980’deki İkinci Montevideo Anlaşması ile ALADI’ye (Latin Amerika Entegrasyon Birliği) dönüştürülmüştür. ALADI, kuruluş anlaşması gereği tüm Latin Amerika ülkelerinin katılımına açık olup, Latin Amerika’daki bütün tercihli ticaret rejimlerinin ve küçük çaplı diğer bölgesel entegrasyonların yol haritasını çizen şemsiye kuruluş işlevi görmektedir.

ALADI kapsamında Brezilya ve Arjantin 1986’da karşılıklı ticari yakınlaşma için bir protokol imzalamıştır. Protokolün imzalanmasının ardından MERCOSUR’un hukuki çerçevesini hazırlayan 3 önemli anlaşma yapılmıştır. Bu anlaşmalardan ilki, Brezilya, Arjantin, Paraguay ve Uruguay'ın 26 Mart 1991 tarihinde imzaladığı Asuncion Anlaşması’dır. Bu Anlaşmayla “Güney Ortak Pazarı” (MERCOSUR) oluşturulmuş, malların, kişilerin ve sermayenin serbest dolaşımı öngörülmüştür. İkinci anlaşma 17 Aralık 1994’te imzalanan ve Asuncion Anlaşması’na ek olarak MERCOSUR’un kurumsal altyapısını düzenleyen Ouro Preto Protokolü’dür. Üçüncü anlaşma ise, 18 Şubat 2002’de imzalanan ve ilgili ülkeler arasındaki ihtilafların çözülebilmesine dair esasları düzenleyen Olivos Protokolü’dür.

MERCOSUR’un Daimi Sekretaryası Uruguay’ın başkenti Montevideo’da bulunmaktadır. Entegrasyon sürecine ilişkin siyasi kararların oluşturulmasında en yetkili organ Ortak Pazar Konseyi’dir. Devlet Başkanlarının oluşturduğu Ortak Pazar Konseyi yılda 2 kez toplanmaktadır. Ev sahipliği altı ayda bir rotasyonla değişmektedir. Konseyin aldığı kararlar, Dışişleri ve Ekonomi Bakanları ile Merkez Bankası Başkanlarından ve Ülke Koordinatörlerinden oluşan Ortak Pazar Grubunca icra edilmektedir. 2004 yılında Asuncion’da Daimi Tahkim Divanı kurulmuştur. 2005 yılında MERCOSUR Yapısal Uyum Fonu (FOCEM) oluşturulmuştur. MERCOSUR Parlamentosu, Aralık 2006’da Uruguay’ın başkenti Montevideo’da faaliyete geçmiştir.

Ticaret dışındaki konuların da üye ülkeler arasında entegrasyon konusu haline getirilme çabaları kapsamında 2007 yılında Asuncion’da MERCOSUR Sosyal Enstitüsü (ISM), 2009 yılında MERCOSUR Turizm Teşvik Fonu, 2009 yılında İnsan Hakları Enstitüsü (IPPDH), 2010 yılında MERCOSUR Kurumsal Analiz Yüksek Düzeyli Toplantısı (RANAIM) mekanizması ve Sosyal Katılım Destek Birimi (UPS) oluşturulmuştur. 2010 yılında ayrıca, tam ve ortak üyelerin eğitim sertifika ve diplomalarının diğer üyelerce de tanınmasına ilişkin eğitim entegrasyon protokolü imzalanmış, kültür fonu ve fon yönetimine ilişkin Arjantin’de daimi bir sekretarya oluşturulması kararlaştırılmıştır. 2017 yılında MERCOSUR İçi Yatırımı Kolaylaştırma ve İşbirliği Protokolü imzalanmıştır.

MERCOSUR kendi içinde kurumsallaşma ve derinleşme sürecinin yanı sıra, bölgesel ve bölge dışı ülkeler ve bloklarla da ilişkiler geliştirmektedir. Şili, Bolivya, Venezuela, Ekvator, Kolombiya’nın yanı sıra, MERCOSUR, bölge dışından İsrail’le de Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmıştır.

AB’yle sürdürülen görüşmeler ertesinde 28 Haziran 2019 tarihinde taraflar arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması’nın genel çerçevesine ilişkin mutabakat sağlanmıştır. AB tarafının çevresel endişelerini öne sürmesi ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri bağlamında birtakım beklentilerinin karşılanmasını MERCOSUR’dan talep etmesi sebebiyle Anlaşma halen imzalanamamıştır. Öte yandan, EFTA, Kanada, Singapur, Güney Kore, Lübnan’la MERCOSUR arasında Serbest Ticaret Anlaşmaları imzalanması süreçleri devam etmektedir.

Türkiye ’ nin Kuruluşla İlişkileri:

2021 yılında Güney Amerika ülkeleriyle ticaretimizin (14,9 milyar ABD Doları) yaklaşık %44’ü (6,651 milyar ABD Doları) MERCOSUR’un tam üyesi olan 4 ülkeye yapılmıştır. Türkiye’nin MERCOSUR ülkelerine ihracatı 2021 yılında 1,751 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. İthalatımız ise 2021 yılında 4,9 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye-MERCOSUR Siyasi İstişare ve İşbirliği Mekanizması Mutabakat Zaptı 16 Aralık 2010 tarihinde imzalanmıştır. Bu çerçevede, ülkemizle MERCOSUR arasında siyasi istişare toplantıları yapılması öngörülmektedir.

Türkiye-MERCOSUR Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmasına yönelik görüşmeler 22 Nisan 2008 tarihinde Buenos Aires’te yapılmıştır. 1 Temmuz 2008 tarihinde Türkiye-MERCOSUR Çerçeve Anlaşması imzalanmıştır. 12-13 Kasım 2008 tarihinde Ankara’da yapılan Türkiye-MERCOSUR birinci tur STA müzakerelerinin ertesinde yeni tur görüşmeler bugüne kadar yapılamamıştır.