Uluslararası Ceza Divanı (ICC) ve Türkiye

Uluslararası Teşkilat Künyesi

Teşkilatın Amacı:

Uluslararası Ceza Divanı (UCD/ICC), uluslararası ilgiye mazhar en ciddi suçlar olan soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ile saldırı suçunun faillerini yargılamak ve hesap verilebilirliği sağlamak amacıyla kurulan ilk daimi uluslararası ceza mahkemesidir.

Kuruluş Tarihi:

1 Temmuz 2002

Merkezi:

Lahey

Türkiye’nin Üyelik Durumu:

Türkiye, UCD’nin kurucu sözleşmesi Roma Statüsüne taraf değildir.

Teşkilatın Tarihi :

Roma Statüsü, 17 Temmuz 1998 tarihinde “Birleşmiş Milletler Uluslararası Ceza Divanı Diplomatik Konferansı”nda 120 katılımcı ülke tarafından kabul edilmiştir. İlk sürekli mahkeme niteliği taşıyan ve antlaşma zemininde oluşturulan UCD en ağır suçların cezasız kalmamasını hedeflemektedir.

Roma Statüsü, 60. onay belgesinin 11 Nisan 2002 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne tevdi edilmesi suretiyle, 1 Temmuz 2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Divan, anılan tarihten itibaren işlenen ve Statü’de düzenlenen suçlar bakımından, yine Statü’de düzenlenen koşullarda yargı yetkisini kullanabilmektedir.

Divan’ın gelişimi bakımından 31 Mayıs-11 Haziran 2010 tarihleri arasında Kampala’da (Uganda) düzenlenen Gözden Geçirme Konferansı (GGK) büyük önem taşımaktadır. GGK’da Statü’de sayılmış olan dördüncü suç olan “saldırı suçu”nun ve suçun unsurlarının tanımı ile Divanı’nın saldırı suçu üzerinde yetkisini ne şekilde kullanabileceği hükme bağlanmıştır.

Saldırı suçunun UCD’nin yargı yetkisine dahil edilmesi için Roma Statüsüne değişiklik getiren “Kampala Değişiklikleri”nin en az 30 üye ülke tarafından onaylanması şartı, 23 Eylül 2016 tarihi itibariyle, Kampala kararlarını onaylayan ülke sayısının 32’ye yükselmesiyle yerine getirilmiştir.

2017 yılı sonu itibariyle, UCD saldırı suçu konusunda da faaliyete geçmiş olup, böylece Roma Sözleşmesi’nin tüm unsurları hayata geçirilmiş olmaktadır.

Saldırı suçunun mahkemenin yetki alanına alınması konusu (17 Temmuz 2018 tarihinden itibaren başlatılmak kaydıyla) uzlaşmayla kabul edilmiş ve Roma Statüsü’nün 8. maddesine getirilen değişikliklerle 3 ayrı savaş suçu da (mikrobik, biyolojik ve zehirli silahların kullanımı, x-ray cihazlarında tespit edilemeyen silahların kullanımı ve lazer silahların kullanımı) mahkemenin yetki alanına eklenmiştir.

Divan’da 18 hâkim görev yapmakta olup, hâkimlerin görev süreleri 9 yıldır.

Türkiye’nin Teşkilatla İlişkileri:

Türkiye, Roma Statüsüne taraf olmamakla birlikte UCD’nin faaliyetlerini yakından takip etmekte olup, Taraf Devletler Asamblesi toplantılarına katılım sağlamaktadır.