Örgütün Amacı:
Uluslararası Ceza Divanı (UCD), uluslararası ilgiye mazhar en ciddi suçlar olan soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ile saldırı suçunun faillerini yargılamak ve hesap verilebilirliği sağlamak amacıyla kurulan ilk daimi uluslararası ceza mahkemesidir.
|
 |
| Kuruluş Tarihi:
1 Temmuz 2002
|
Merkezi:
Lahey
|
|
Türkiye’nin Üyelik Durumu:
Türkiye, UCD’nin kurucu sözleşmesi Roma Statüsüne taraf değildir.
Örgütün Tarihi:
Roma Statüsü, 17 Temmuz 1998 tarihinde “Birleşmiş Milletler Uluslararası
Ceza Divanı Diplomatik Konferansı”nda 120 katılımcı ülke tarafından kabul
edilmiştir. İlk sürekli mahkeme niteliği taşıyan ve antlaşma zemininde
oluşturulan UCD en ağır suçların cezasız kalmamasını hedeflemektedir.
Roma Statüsü, 60. onay belgesinin 11 Nisan 2002 tarihinde Birleşmiş
Milletler Genel Sekreteri’ne tevdi edilmesi suretiyle, 1 Temmuz 2002
tarihinde yürürlüğe girmiştir. Divan, anılan tarihten itibaren işlenen ve
Statü’de düzenlenen suçlar bakımından, yine Statü’de düzenlenen koşullarda
yargı yetkisini kullanabilmektedir.
Divan’ın gelişimi bakımından 31 Mayıs-11 Haziran 2010 tarihleri arasında
Kampala’da (Uganda) düzenlenen Gözden Geçirme Konferansı (GGK) büyük önem
taşımaktadır. GGK’da Statü’de sayılmış olan dördüncü suç olan “saldırı
suçu”nun ve suçun unsurlarının tanımı ile Divanı’nın saldırı suçu üzerinde
yetkisini ne şekilde kullanabileceği hükme bağlanmıştır.
Saldırı suçunun UCD’nin yargı yetkisine dahil edilmesi için Roma Statüsüne
değişiklik getiren “Kampala Değişiklikleri”nin en az 30 üye ülke tarafından
onaylanması (iç hukuk onay sürecinin tamamlandığını Divan’a bildirmeleri)
şartı, 23 Eylül 2016 tarihi itibariyle, Kampala kararlarını onaylayan ülke
sayısının 32’ye yükselmesiyle yerine getirilmiştir.
2017 yılı sonu itibariyle, UCD saldırı suçu konusunda da faaliyete geçmiş
olup, Roma Sözleşmesi’nin tüm unsurları hayata geçirilmiştir.
Saldırı suçunun mahkemenin yetki alanına alınması konusu (17 Temmuz 2018
tarihinden itibaren başlatılmak kaydıyla) uzlaşmayla kabul edilmiş ve Roma
Statüsü’nün 8. maddesine getirilen değişikliklerle 3 ayrı savaş suçu da
(mikrobik, biyolojik ve zehirli silahların kullanımı, x-ray cihazlarında
tespit edilemeyen silahların kullanımı ve lazer silahların kullanımı)
mahkemenin yetki alanına eklenmiştir.
Divan’da 18 hâkim görev yapmakta olup, hâkimlerin görev süreleri 9 yıldır.
Türkiye’nin Örgütle İlişkileri:
Türkiye, Roma Statüsüne taraf olmamakla birlikte UCD’nin faaliyetlerini
yakından takip etmekte olup, New York veya Lahey’de düzenlenen Taraf
Devletler Asamblesi toplantılarına katılım sağlanmaktadır.