Türkiye - Somali Siyasi İlişkileri

Türkiye-Somali ilişkileri Osmanlı İmparatorluğu dönemine uzanan bir geçmişe sahiptir. Somali’de 1979 yılında açılan, ancak yaşanan iç savaş sebebiyle 1991 yılında kapatılan Mogadişu Büyükelçiliğimiz 1 Kasım 2011 tarihinde yeniden açılmıştır. 1 Haziran 2014 tarihinde ise Somaliland’da Hargeysa Başkonsolosluğumuz faaliyete geçmiştir.

Büyükelçiliğimizin 1991’de kapatılmış olmasına rağmen ülkemiz Somali’de yaşananlara kayıtsız kalmamış, imkanlar dahilinde Somali’de barış ve istikrarın sağlanmasına katkıda bulunmaya çalışmıştır. 2011’de yaşanan büyük kuraklık felaketine uluslararası toplumun dikkatini çekmek ve Somali halkı ile dayanışmamızı göstermek amacıyla Sayın Cumhurbaşkanımızın, Başbakan olduğu dönemde, 19 Ağustos 2011 tarihinde gerçekleştirdiği tarihi nitelikteki ziyaret ülkenin uluslararası izolasyonunun kalkmasına vesile olmuştur.

Ziyaretin ardından TİKA, Kızılay ve sivil toplum kuruluşlarımızın katkılarıyla ülkemizin en büyük yurt dışı yardım operasyonuna başlanmış ve o tarihten bu yana insani yardım ve kalkınma alanında Somali’ye 1 milyar ABD Dolarını aşan yardım yapılmıştır. Eğitim, sağlık, ulaştırma ve güvenlik alanlarına yayılmış olan yardımlarımız, kurumsal sistemin bulunmadığı ve her türlü altyapı desteğine ihtiyacı olan Somali’nin yeniden inşa sürecine büyük katkı sağlamaktadır.

Somali’nin kalkınması ve yeniden yapılanmasına önem veren ülkemiz, bu amaçla 21-23 Mayıs 2010 tarihlerinde İstanbul Somali Konferansı’na ev sahipliği yapmıştır. BM himayesinde organize edilen Konferansa, Somali ICG (International Crisis Group) üyeleri başta olmak üzere çok sayıda ülke ve uluslararası kuruluşun üst düzeyde katılımı sağlanmıştır.

Uluslararası toplum, 2013-2016 yıllarında ‘New Deal-Yeni Düzen’ süreci kapsamında Somali’de siyasi, askeri, ekonomik ve insan hakları alanlarındaki dönüşümü desteklemiştir. Türkiye, ordu ve polis güçlerinin yeniden yapılandırılmasını amaçlayan güvenlik çalışmalarına ABD ile birlikte eşbaşkanlık etmiştir.

Sözkonusu süreç kapsamında, altıncı Yüksek Düzeyli Ortaklık Forumu (HLPF) Toplantısı 23-24 Şubat 2016 tarihlerinde Sayın Cumhurbaşkanımız, Somali Devlet Başkanı ve BM Genel Sekreteri Vekilinin eşbaşkanlığında Bakanlar düzeyinde İstanbul’da düzenlenmiştir. 46 ülke ve 11 uluslararası kuruluştan üst düzey katılım sağlanan Forum’da “New Deal”ın son senesi olan 2016 yılında Somali’nin geleceği açısından atılabilecek adımlar ele alınmıştır.

Sayın Cumhurbaşkanımız, 2015 ve 2016 yıllarında Somali’yi iki kez daha ziyaret etmişlerdir. 3 Haziran 2016 tarihindeki ziyarette, Türkiye’nin en büyük dış misyonu olan Mogadişu Büyükelçilik Külliyesinin resmi açılışı yapılmıştır.

Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi Muhammed (Farmajo) 26 Nisan 2017 tarihinde ülkemize bir devlet ziyareti gerçekleştirmiş, ayrıca, 27 Nisan 2017 tarihinde Antalya’da düzenlenen Türkiye-Afrika Tarım Bakanları Konferansı ve Tarım İş Forumuna iştirak etmiştir.

Cumhurbaşkanı Farmajo, 12-13 Aralık 2017 tarihinde düzenlenen İİT Olağanüstü Kudüs Zirvesi’ne katılmıştır.

Cumhurbaşkanı Farmajo ayrıca;

- Dönemin Somali Dışişleri Bakanı Ahmed Isse Awad’ın da yer aldığı bir heyet ile Sayın Cumhurbaşkanımızın 9 Temmuz 2018 tarihinde gerçekleştirilen yemin törenine,

-23 Kasım 2018 tarihinde ise ülkemize çalışma ziyaretinde bulunmuş, Sayın Cumhurbaşkanımızla İstanbul’da bir görüşme gerçekleştirmiştir.

Dönemin Somali Dışişleri Bakanı Awad 26-27 Kasım 2019 tarihlerinde ülkemize gerçekleştirdiği resmi ziyaret, Dışişleri Bakanları düzeyinde iki ülke arasındaki ilk resmi ziyareti teşkil etmiştir.

Ülkemiz, 1991 yılında tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan eden Somaliland bölgesel yönetimi ile Somali Federal Hükümeti arasındaki görüşmelerde 2013 yılından beri kolaylaştırıcı rol üstlenmiştir.

Somali ile 2020 yılında ikili ticaret hacmimiz 280 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir (ithalat: 5 milyon ABD Doları; ihracat: 275 milyon ABD Doları).

Mogadişu Uluslararası Havalimanı ve Mogadişu Limanı halen Türk firmaları tarafından işletilmektedir.

Türk şirketlerinin Somali’deki yatırımlarının toplam değeri 100 milyon ABD Dolarına ulaşmıştır.

1992 yılından bugüne kadar, 1.092 Somali vatandaşı Türkiye Burslarından yararlanarak ülkemizde yükseköğrenim görmüştür. Bu bağlamda, 2019-2020 akademik yılı için 98 Somali vatandaşına tarafımızca çeşitli alanlarda burslar tahsis edilmiştir.