Orta Asya Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını kazanmaları, Türk dış
politikasına yeni bir boyut eklemiştir. Türkiye’nin; ortak dil, tarih ve
kültürel bağlarının bulunduğu bu ülkelerle ilişkileri ve işbirliği birçok
alanda ortak yarar temelinde hızla gelişmiştir.
Türkiye’nin bölgeye yönelik genel politikasını; Orta Asya ülkelerinin
bağımsız, siyasi ve ekonomik istikrara sahip, kendi aralarında ve
komşularıyla işbirliği içinde, uluslararası toplumla bütünleşmiş ve
demokratik değerleri benimsemiş devletler olarak varlıklarını
sürdürmelerini desteklemek şeklinde özetlemek mümkündür. Türkiye bu
politikasıyla bölge ülkelerinin önemli bir ortağı hâline gelmiştir.
Türkiye, bu ülkelerin bağımsızlıklarını ayırım gözetmeksizin hemen tanımış
olup bu ülkelere ekonomik destek sağlamaktadır. Bölge ülkelerine kalkınma
yardımlarında önde gelen Türk İşbirliği ve Koordinasyonu Ajansı (TİKA);
eğitim programları, projeler ve teknik yardımlar vasıtasıyla bölgede aktif
bir rol oynamaya devam etmektedir.
Dünyanın en büyük 20 ekonomisinden biri olan ve kaydettiği büyüme rakamları
ile bölgenin en önemli aktörlerinden biri olan ülkemiz, ekonomik ve ticari
olanaklar bakımından bölge ülkelerine önemli yatırım fırsatları
sunmaktadır.
Türkiye, karşılıklı üst düzey ziyaretler, karma ekonomik komisyonları, kara
ulaştırması karma komisyonları, iş konseyleri ve yüksek düzeyli stratejik
işbirliği konseyleri gibi mekanizmalarla bu ülkelerle olan işbirliği
alanını arttırmayı ve çeşitlendirmeyi amaçlamaktadır.
Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan ile ilişkilerimiz stratejik ortaklık
düzeyinde olup, ilişkilerimiz her üç ülkeyle de Yüksek Düzeyli Stratejik
İşbirliği Konseyi mekanizması çerçevesine oturtulmuştur. Tacikistan’la
ülkemiz arasında ise İşbirliği Konseyi kurulmuştur. Türkmenistan ile pek
çok alanda ve özellikle ticari, ekonomik, yatırımlar ve müteahhitlik
alanlarında ilişkilerimiz hızla gelişmektedir.
Türkiye’nin, 2019 yılında bölge ülkeleriyle ticaret hacmi 8,5 milyar dolar
seviyesinde gerçekleşmiş olup, bölgede 4 binin üzerinde Türk firması
faaliyet göstermektedir.
Türkiye, ayrıca, Orta Asya ve diğer bölge ülkelerindeki öğrenciler için
Türkiye Bursları adı altında geniş bir burs programı yürütmektedir. Orta
Asya Cumhuriyetlerinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı Türk okulları
mevcuttur. Kazakistan’ın Türkistan şehrinde Türk-Kazak Uluslararası Hoca
Ahmet Yesevi Üniversitesi, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te ise
Türk-Kırgız Manas Üniversitesi bulunmaktadır.
İkili ilişkilerimizin geliştirilmesinin yanısıra, Türk dünyası içinde çok
taraflı işbirliğine de özel önem atfedilmektedir. Bu anlayışla, Türkiye,
Türk Dili Konuşan Ülkeler arasındaki dayanışmanın artırılması ve yeni
işbirliği imkânları yaratılması amacıyla, 1992 yılından bu yana düzenlenen
“Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirveleri” sürecine öncülük
etmiştir. Bu süreç, 3 Ekim 2009 tarihinde imzalanan “Türk Dili Konuşan
Ülkeler İşbirliği Konseyinin Kurulmasına Dair Nahçıvan Antlaşması” ile
kurumsal bir yapıya dönüştürülmüş, 2010 Eylül ayında İstanbul’da
gerçekleştirilen 10. Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirvesi
ile sözkonusu Konsey teşekkül ettirilmiş ve Konseyin Sekretaryası
İstanbul’da kurularak faaliyetlerine başlamıştır. Türk Dili Konuşan Ülkeler
İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) her alanda ve düzeyde gerçekleştirilen
düzenli etkinlikler çerçevesinde faaliyetlerine devam etmektedir. Türk
Konseyi 7. Devlet Başkanları zirvesi 15 Ekim 2019 tarihinde Bakü’de
gerçekleştirilmiştir.
10 Nisan 2020 tarihinde COVID-19 ile mücadelede dayanışmayı ve ülkeler
arasında eşgüdümü artırmak için Türk Konseyi üye/gözlemci ülkeleri ve
Türkmenistan’ın devlet/hükümet başkanlarının katılımıyla Türk Konseyi
Olağanüstü Video Konferans Zirvesi düzenlenmiştir.
Orta Asya ülkeleriyle ilişkilerimiz kültür ve eğitim alanlarında da hızla
gelişmiş olup, Türk kültür ve sanatının, dilinin, tarihî mirasının
korunması, bu değerlerin dünyaya tanıtılması ve genç kuşaklara aktarılması
amacı doğrultusunda 1993 yılında Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı
(TÜRKSOY) kurulmuştur.
Bu sürece paralel olarak, 21 Kasım 2008 tarihinde, Türkiye, Azerbaycan,
Kazakistan ve Kırgızistan tarafından imzalanan İstanbul Anlaşması’yla
kurulan Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi’nin (TÜRKPA) 9.
Genel Kurulu 18 Aralık 2019 tarihinde Bakü’de İzmir'de
gerçekleştirilmiştir.