Örgütün Amacı:
KEİ, üyesi ülkelerin potansiyellerinden, coğrafi yakınlıklarından, ekonomilerinin birbirlerini tamamlayıcı özelliklerinden yararlanarak aralarındaki ikili ve çok taraflı ekonomik, teknolojik ve sosyal ilişkilerini çeşitlendirmeleri ve daha da geliştirmeleri, böylelikle Karadeniz havzasının bir barış, istikrar ve refah bölgesi olmasını amaçlamaktadır. Bu amaca ulaşmak için seçilen araç ise ekonomik işbirliğidir.
|

20.Yıldönümü Zirvesi:
26 Haziran 2012, İstanbul
|
Kuruluş Tarihi:
25 Haziran 1992
|
Merkezi:
İstanbul
|
Genel Sekreteri:
Michael Christides (Yunanistan)
|
Üye Ülkeler
Kurucu Üyeler:
Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Moldova, Rusya Federasyonu,
Ukrayna, Bulgaristan, Romanya
Diğer Üyeler:
Arnavutluk, Sırbistan, Yunanistan
Dönem Başkanı:
2020 yılının ilk yarısında KEİ Dönem Başkanlığı Romanya tarafından deruhte
edilmektedir.
Örgütün Tarihi
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün (KEİ) kuruluş düşüncesinin
temelinde 1980’lerde eski Sovyetler Birliği’nin gıda ve tüketim mallarına
ve ülkemizin de enerjiye olan ihtiyacının karşılanması çerçevesinde bir
işbirliği kurulması fikri yer almaktadır. Bu fikir, Romanya ve
Bulgaristan’ın da katılması ile bölgesel bir işbirliği zemininde
olgunlaşmaya başlamıştır. Başlangıçta, amaç olarak bir serbest ticaret
bölgesi oluşturma fikri ön plana çıksa da, daha sonra hedefin ekonomik
işbirliği çerçevesinde değerlendirilmesi kararlaştırılmıştır.
İşbirliğine ilişkin ilk somut toplantı Türkiye’nin evsahipliğinde 19 Aralık
1990’da Ankara’da yapılmıştır. Toplantıda, Azerbaycan, Gürcistan, Moldova
ve Ermenistan temsilcilerinin de dâhil olduğu eski Sovyetler Birliği heyeti
ile Romanya ve Bulgaristan temsilcileri yer almışlardır. Toplantı sonucunda
işbirliğinin temel prensipleri üzerinde uzlaşıya varılmış olup, "Karadeniz
Ekonomik İşbirliği"nin kurulması hususunda anlaşma sağlandığı resmen
açıklanmıştır. Daha sonra 12-13 Mart 1991 tarihlerinde Bükreş'te, 23-24
Nisan 1991 tarihlerinde Sofya'da uzman düzeyinde toplantılar
gerçekleştirilmiş, KEİ'nin amaçları ve prensipleri üzerinde görüş birliğine
varılmıştır. 3 Şubat 1992 tarihinde Türkiye’nin ev sahipliğinde
gerçekleştirilen toplantıda, Türkiye, Rusya Federasyonu, Romanya,
Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Moldova, Ukrayna ve Bulgaristan KEİ ile
ilgili temel belgeyi parafe etmişlerdir. Anılan belge, 25 Haziran 1992
tarihinde İstanbul'da düzenlenen ve yukarıda geçen dokuz üye ülkenin yanı
sıra, Yunanistan ile Arnavutluk'un da kurucu üye olarak katıldığı Zirve
toplantısında on bir ülkenin devlet veya hükümet başkanları tarafından
imzalanarak, “İstanbul Zirvesi Bildirisi” adı altında resmen işlerlik
kazanmıştır.
Yalta’da 5 Haziran 1998 tarihinde Devlet veya Hükümet Başkanları tarafından
imzalanan KEİ Şartı'nın 1 Mayıs 1999 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmesiyle
KEİ bölgesel bir ekonomik işbirliği örgütüne dönüşmüştür. 2004 yılında
Sırbistan’ın da katılmasından bu yana örgütün 12 üyesi bulunmaktadır. Kuzey
Makedonya’nın KEİ üyeliği başvurusu Haziran 2019’da onaylanmış olup, iç
hukuk onay işlemlerinin tamamlanmasının akabinde Kuzey Makedonya KEİ’nin
13. Üyesi olacaktır.
Türkiye’nin Örgüt’le İlişkileri
Dış politikamızın öncelikli sahalarından olan Kafkasya ve Balkanlar
arasında bir köprü niteliği taşıyan Karadeniz Bölgesi tarihten günümüze
kadar çevre ülkeler için devamlı olarak yüksek önemi haiz olmuştur. Parçası
olduğumuz Karadeniz Bölgesi’ne duyulan uluslararası ilgi günümüzde de
sürekli artmaktadır.
Ülkemiz, bölgede işbirliği olanaklarının değerlendirildiği bölgenin en
kapsayıcı ve tam teşekküllü ekonomik kuruluşu olan KEİ’nin kuruluşunda
aktif rol almış olup, o zamandan beri faaliyetlerine aktif katılım
sağlamakta ve Sekretarya’sına ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca,
uluslararası toplumun Karadeniz’e artan ilgisinden istifadeyle, KEİ
çerçevesinde somut işbirliği projelerinin hayata geçirilmesi için
çalışmakta ve Örgüt’ün etkinliğinin arttırılması için yoğun çaba
sarfetmektedir.
Bölgede ekonomik işbirliğini tesis etme amacı güden KEİ'nin temel
özelliklerinden birisi, işbirliğine ve dış dünyaya açık yapısıdır.
Avusturya, Macaristan, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Mısır, Fransa,
Almanya, Belarus, İsrail, İtalya, Polonya, Slovakya, Tunus, ABD, AB
Komisyonu, Karadeniz Komisyonu, Uluslararası Karadeniz Kulübü ve Enerji
Şartı Sekretaryası, KEİ toplantılarına gözlemci olarak katılmaktadırlar.
İran, Karadağ, Japonya, Kore ve Slovenya ise Sektörel Diyalog Ortağı
Statüsünde toplantılara iştirak etmektedirler.
Örgütte, Genel Sekreter Birinci Yardımcılığı görevi daimi olarak Türkiye’ye
tahsis edilmiş olup, Ocak 2020 itibarıyla bu görevi Büyükelçi Ebru Barutçu
Gökdenizler deruhte etmektedir.
KEİ’nin tek karar organı, yılda iki defa toplanan ve oydaşma ile karar alan
Dışişleri Bakanları Konseyidir. Üye ülkelerin Dışişleri Bakanlarını temsil
eden ve onlar adına hareket eden Yüksek Düzeyli Memurlar Komitesinin ise
temel görevi, Konseyin aldığı karar ve tavsiyelerin uygulanmasını sağlamak
ve Konseye tavsiyelerde bulunmaktır.
KEİ bünyesinde, ticaret ve ekonomi, ulaştırma, enerji, haberleşme, bilim ve
teknoloji başta olmak üzere çeşitli konularla ilgili 18 adet çalışma grubu
yardımcı organlar olarak faaliyet göstermektedir. Dışişleri Bakanları
Konseyi’nin kararı ile kurulan ve KEİ çerçevesinde gelişen işbirliğinin
temelini oluşturan Çalışma Grupları, Konseye faaliyetleri hakkında raporlar
sunmakta ve tavsiyelerde bulunabilmektedirler. Bir projenin, anlaşmanın
veya herhangi bir işbirliği girişiminin ilk etapta tartışıldığı organ olan
Çalışma Grupları uzmanlar düzeyinde toplanmaktadır.
KEİ’nin, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi (KEİPA), KEİ İş
Konseyi, Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası ve Karadeniz Etütleri
Uluslararası Merkezi olmak üzere dört bağlı kuruluşu bulunmaktadır.
Sözkonusu kuruluşların yönetimlerinde ülkemizin temsilcileri de yer
almaktadır.