Güneydoğu Avrupa İş Birliği Süreci (GDAÜ)

Teşkilatın Amacı:

GDAÜ, bölge ülkeleri arasında siyasi ve güvenlik alanlarında işbirliğinin güçlendirilmesi, ekonomik işbirliğinin teşvik edilmesi ve işbirliğinin demokratik kurumlar, adalet, yasadışı faaliyetlerle mücadele ve beşeri boyutlarının genişletilmesini amaç edinmektedir.

Kuruluş Tarihi:

1996

Merkezi:

Esnek bir daimi istişare mekanizması şeklinde yapılanan GDAÜ’nün bir merkezi bulunmamaktadır.

Genel Sekreteri:

Genel Sekreteri bulunmayan teşkilatın sekretarya faaliyetlerini Dönem Başkanı ülke yürütmektedir.

Üye Ülkeler:

Türkiye, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Karadağ, Kosova, Kuzey Makedonya, Moldova, Romanya, Sırbistan, Slovenya ve Yunanistan.

Türkiye’nin Teşkilat’taki Durumu:

GDAÜ’nün kurucu üyelerinden olan ülkemiz, 1998-1999, 2009-2010 ve 2020-2021 yıllarında teşkilatın Dönem Başkanlığını üç kez yürütmüştür.

Teşkilatın Tarihi:

GDAÜ, Balkanlarda barış, güven ve istikrar ortamının tesis edilmesi, iyi komşuluk ilişkilerinin kurulması ve bölgesel işbirliğinin sağlanması amacıyla 1996 yılında Sofya’da kurulmuştur. 12 Şubat 2000’de Bükreş Zirvesi’nde imzalanan "Güneydoğu Avrupa'da İyi Komşuluk İlişkileri, İstikrar, Güvenlik ve İş Birliği Şartı" (GDAÜ Şartı), Sürecin sağlam bir temelde gelişmesi için gerekli zemini oluşturmuştur.

Bölgenin ortak iradesi ile özgün sesini yansıtan ve tüm bölge ülkelerini kapsayan tek Balkan işbirliği forumu olan GDAÜ, bu niteliğiyle başta AB olmak üzere uluslararası alanda kabul görmüştür. GDAÜ, bölge ülkelerinin AB ve Avrupa-Atlantik kurumlarıyla entegrasyonu bağlamında da önemli bir araç olarak görülmektedir. GDAÜ, bölge ülkeleri arasında siyasi ve güvenlik işbirliğinin güçlendirilmesi, ekonomik işbirliğinin teşvik edilmesi ve işbirliğinin demokratik kurumlar, adalet, yasadışı faaliyetlerle mücadele ve beşeri boyutlarının genişletilmesini amaç edinmektedir.

GDAÜ Şartı çerçevesinde her yıl, düzenli olarak yapılan Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nin yanısıra, biri gayrıresmi olmak üzere iki Dışişleri Bakanları Toplantısı ve dört Siyasi Direktörler Toplantısı gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, Parlamento Başkanları Toplantısı, Bakan düzeyinde sektörel toplantılar, uzman düzeyinde sektörel toplantılar ve konferanslar da yapılmaktadır.

Esnek bir daimi istişare mekanizması şeklinde yapılanan ve bir merkezi bulunmayan GDAÜ’nün icra organı Dönem Başkanlıklarıdır.

Parlamenter Boyut:

GDAÜ üyesi ülkelerin Meclis Başkanlarının 1997 yılından itibaren düzenli olarak toplanmasıyla başlayan parlamenter boyutu kurumsallaştırma çalışmalarının neticesinde, 2013 yılında alınan kararla GDAÜ Parlamenter Asamblesi (GDAÜ PA) tesis edilmiştir.

Türkiye-GDAÜ İlişkileri:

Türkiye, “bölgesel sahiplenme” ve “kapsayıcılık” ilkelerini gözeterek, bölgede işbirliği mekanizmalarının geliştirilmesi üzerinde hassasiyetle durmaktadır. Bu bağlamda Türkiye, Bölgesel işbirliği platformu kapsamında 13 Balkan ülkesini bir araya getiren ve kurucu üyesi olduğu GDAÜ’ye özel önem vermektedir.

Ülkemiz, 2020-2021 GDAÜ Dönem Başkanlığı görevini Covid-19 salgını şartlarına rağmen başarıyla yerine getirmiş ve bölgesel sahiplenmenin en güzel örneklerinden birini sergilemiştir.

17 Haziran 2021 tarihinde Antalya’da gerçekleştirilen GDAÜ Dışişleri Bakanları Toplantısı ve GDAÜ Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, Dönem Başkanlığımızın en kapsamlı etkinlikleri olmuştur.

Antalya’da düzenlenen GDAÜ Zirvesi’nin ardından ülkemiz Dönem Başkanlığını Yunanistan’a devretmiştir. Yunanistan’ın ardından Karadağ, 2022-2023 GDAÜ Dönem Başkanlığı üstlenmiştir.