Dünya Sergileri / Uluslararası Sergiler / Botanik Sergileri (EXPO)

Dünya Sergileri (EXPO), 19. yüzyılının ortalarından beri düzenlenen ve ülkeler arasındaki iletişime katkı sağlayan uluslararası etkinliklerdir. Bir anlamda dünyanın kültür, tarih ve eğitim faaliyetleri olarak değerlendirilen bu sergiler, ülkeleri bir araya getirerek, daha iyi bir dünya için bilgi paylaşımını sağlamaktadırlar.

Dünya Sergilerinin temel amacı, ticari ürünlerin tanıtılmasından ziyade, dünyanın geleceğine yönelik fikirlerin, kültürel zenginliklerin veya projelerin sergilenmesi, bilimsel ve kültürel birikimlerin paylaşılması, böylelikle yeni fikirlerin geliştirilebilmesine olanak sağlanması ve evrensel boyutta sosyo-kültürel gelişime katkıda bulunulmasıdır. Sergilerin, ev sahibi ülkenin/kentin özelliklerine uygun olmasına da dikkat edilmektedir.

Dünya Sergileri, teknoloji, yenilik, çevre ile uyum gibi evrensel konulara odaklanmakta, sergileri gezenler için, ülkelerinin kültürel miraslarını koruyarak, modern yaşama dair beklentilerini karşılayabilecekleri imkanları sunmaktadırlar. Sergiler, 90-180 gün arasında açık kalmaktadır. Bu süre içinde, düzenlendiği kentle birlikte, bölgeye ve ülkeye olumlu etkileri olmaktadır. Sergiler, düzenlendikleri kentleri bir marka haline getirmektedir. Sergiler, yapıldıkları kentlere anıtsal yapılar da kazandırmaktadır.

Paris’deki Eyfel Kulesi (La Tour Eiffel), Lizbon’daki Vasco de Gama Köprüsü (Ponte Vasco da Gama), Brüksel’deki Atomium bu yapılardan bazı örneklerdir.

Sergiler, sergi sona erdikten sonra da düzenlendiği kent için ayrı bir değer ve anlam taşımaktadır. Bugün Sevilla’daki sergi alanı, teknoloji üreten firmaların yer aldığı bir teknoparka dönüştürülmüş olup, kentin ve ülkenin ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Dünya Sergileri, merkezi Paris’te bulunan Uluslararası Sergiler Bürosu (Bureau International des Expositions-BIE) tarafından düzenlenmektedir.

BIE, her 5 yılda bir, evrensel bir temayla Dünya Sergisi (World Expo), iki Dünya Sergisinin arasında ise özel bir temayla Uluslararası Özellikli Sergi ( International Specialized Expo ) düzenlemektedir. BIE, 1960 yılından beri, Uluslararası Bahçe Bitkileri Üreticileri Birliği’nin (International Association of Horticultural Producers-AIPH) bir ülke ve bir şehrin adaylığını kabul etmesinden sonra onayladığı Uluslararası Botanik Sergisi’nin (International Horticultural Exhibition) düzenlenmesini himaye etmiştir. BIE, üç yılda bir, süsleme sanatları ve modern mimari temasıyla düzenlenen Milano Sergisi’ni de (Milan Triennial Exhibition of Decorative Arts and Modern Architecture) himaye etmektedir.

Ülkemiz, 5 Ekim 2004’de BIE’ye üye olmakla birlikte, 1851 yılından bu yana düzenlenen 63 Dünya Sergisi’nden, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 17’sine, Cumhuriyet döneminde de 19’una katılmıştır.

Türkiye’nin katıldığı Dünya Sergileri:

· 1851- Londra (İngiltere)

· 1862- Londra (İngiltere)

· 1867- Paris (Fransa)

· 1873- Viyana (Avusturya)

· 1876- Philadelphia (ABD)

· 1878- Paris (Fransa)

· 1880- Melburn (Avustralya)

· 1888- Barselona (İspanya)

· 1889- Paris (Fransa)

· 1893- Chicago (ABD)

· 1897- Brüksel (Belçika)

· 1900- Paris (Fransa)

· 1904- Saint Louis (ABD)

· 1905- Liege (Belçika)

· 1906- Milano (İtalya)

· 1910- Brüksel (Belçika)

· 1915- San Francisco (ABD)

· 1935- Brüksel (Belçika)

· 1939- New York (ABD)

· 1949- Stokholm (İsveç)

· 1953- Kudüs (Filistin-Ürdün)

· 1953- Roma (İtalya)

· 1958-Brüksel (Belçika)

· 1962-Seattle (ABD)

· 1970-Osaka (Japonya)

· 1984-New Orleans (ABD)

· 1985-Tsukuba (Japonya)

· 1992-Seville (İspanya)

· 1993-Taejon (Kore)

· 1998-Lizbon (Portekiz)

· 2000-Hannover (Almanya)

· 2005-Aichi (Japonya)

· 2010-Şanghay (Çin Halk Cumhuriyeti)

· 2015-Milano (İtalya)

· 2019 Pekin EXPO (Çin Halk Cumhuriyeti)

· 2020 Dubai EXPO (Birleşik Arap Emirlikleri)

EXPO 2017 Astana ‘Geleceğin Enerjisi’ temasıyla 10 Haziran-10 Eylül 2017 tarihlerinde Kazakistan’ın başkentinde düzenlenmiştir.

Türkiye, anılan EXPO’ya yaklaşık 1000 metrekarelik bir pavilyon ile katılmıştır. Ülkemizin katılımına ilişkin çalışmalar, Ekonomi Bakanlığı tarafından yürütülmüş olup, Bakanlık Müsteşar Yardımcısı Tarık Sönmez Expo Yüksek Komiseri olmuştur. Türkiye, EXPO 2017 Astana’ya “Sürdürülebilir Enerji için Küresel Sinerji” temasıyla ve “Enerjinin Merkezi: Türkiye” sloganıyla resmi katılım sağlamıştır.

Türkiye, ilk kez, 23 Nisan-30 Ekim 2016 tarihleri arasında Antalya’da “Çiçek ve Çocuk” temasıyla bir Uluslararası Botanik Sergisine evsahipliği yapmıştır. Hazırlıklar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile EXPO 2016 Antalya Ajansı tarafından yürütülmüştür. Sergi Genel Komiseri Büyükelçi Erdoğan Kök olmuştur. “Gelecek nesiller için yeşil bir dünya” hedefiyle düzenlenen EXPO 2016 Antalya’nın alt temaları “tarih”, “biyoçeşitlilik”, “sürdürülebilirlik” ve “yeşil şehir” olarak belirlenmiştir.

Serginin sembolü, şakayık çiçeği; maskotları ise Yörük kıyafetli “Ece” ve “Efe” isimli iki çocuktur.

“EXPO 2016 Antalya”, 112 hektarlık bir alanda gerçekleştirilmiştir. Expo alanında, ülke bahçelerinin yanısıra; Antalya’nın önemli simgelerinden olan tarihi Hadrianus Kapısı’nı sembolize eden Expo Kulesi, Türkiye’nin ilk Tarım ve Biyoçeşitlilik Müzesi, Kongre Merkezi, amfi tiyatro, çocukların eğlenerek öğrenmesini sağlayan etkinliklerin düzenlenebileceği Çocuk Adası, çocuklar için Bilim ve Teknoloji Merkezi, aileler ve çocuklar için kır alanı, Göl, EXPO 2016 Antalya’nın sembol çiçeği şakayık şeklinde teras, Expo Tepesi, Expo Ormanı, kültür ve sanat sokağı ile mimari kültürümüzün yansıtılacağı yiyecek-içecek mekanları yer almıştır.

EXPO Milano 2015, “Gezegeni Beslemek, Hayat için Enerji” teması altında 1 Mayıs-31 Ekim 2015 tarihleri arasında düzenlenmiştir. Türkiye, sözkonusu Expo’ya, toplam 4.170 metrekarelik bir pavyonla katılmıştır. Ülkemizin katılımına ilişkin çalışmalar Ekonomi Bakanlığı tarafından yürütülmüş olup, Bakanlık Müsteşar Yardımcısı Tarık Sönmez Expo Yüksek Komiseri olarak atanmıştır. “Geleceğin gıdası için tarihin irdelenmesi” temasının işlendiği Türkiye Pavyonunda, geleneksel Türk evi, çeşm-i bülbül, şadırvan gibi Türk kültürünü yansıtan unsurlar yer almış; simge olarak bereketin sembolü olan nar meyvesi kullanılmıştır. EXPO 2015 Milano kapsamında Türkiye Milli Günü, 14 Eylül 2015 tarihinde düzenlenmiştir. EXPO 2015 Türk Pavyonu'na ilişkin ayrıntılı bilgilere http://www.turkeyexpo2015.com internet adresinden ulaşılabilmektedir.

 12 Mayıs-12 Ağustos 2012 tarihlerinde Yeosu’da (Güney Kore) gerçekleştirilen “Yaşayan Okyanuslar ve Kıyılar: Kaynak Çeşitliliği ve Sürdürülebilir Faaliyet” temalı Uluslararası Sergi’ye (Expo) Türkiye, yaklaşık 1.400 metrekarelik pavyonla katılmıştır. Türkiye Pavilyonu'nun ana teması, "Denizleri ve Kıtaları Birleştiren Medeniyetler Ülkesi"; alt temaları ise "Türkiye; Deniz Kıyısındaki Medeniyetler, Medeniyetin Kıyısındaki Denizler" ve "Su ve Deniz, Damladan Okyanusa" olarak belirlenmiştir. "Expo 2012 Yeosu" çerçevesinde, 21 Haziran 2012 tarihinde "Türkiye Günü" düzenlenmiştir. “Expo 2012 Yeosu” Türkiye Genel Komiseri Büyükelçi (E) Burak Gürsel olmuştur.


5 Nisan-7 Ekim 2012 tarihlerinde Venlo (Hollanda)'da düzenlenen "Doğanın Parçası Olarak, Kaliteli Yaşama Ulaşmak" temalı Botanik Sergisi'ne Türkiye, yaklaşık 1.000 m2'lik bir bahçeyle katılmıştır. Türkiye Bahçesi, geleneksel motiflerin, modern malzemelerle yorumlandığı bir yöntemle tasarlanmıştır.


Sayın Cumhurbaşkanımız ve Hollanda Kraliçesi Beatrix, 19 Nisan 2012 tarihinde Türkiye Bahçesi'nin açılışını gerçekleştirmiştir. Expo Floriade 2012 kapsamında "Türkiye Bahçesi Milli Günü", 1-2 Haziran 2012 tarihlerinde düzenlenmiştir. Rotterdam Başkonsolosluğumuz Ticaret Ataşeliğinde Ekonomi Bakanlığı Temsilcisi Beratiye Öncü, Türkiye Bahçesi Genel Komiseri görevini üstlenmiştir.

Türkiye, Şanhay Çin Halk Cumhuriyeti’nde 1 Mayıs-31 Ekim 2010 tarihleri arasında düzenlenen ve şehirlerdeki en iyi uygulamalara odaklanan, “Better City, Better Life” temalı 2010 Şangay Dünya Sergisi de 2000 m2’lik bir sergi alanıyla iştirak etmiştir.

“Türkiye-Medeniyetlerin Beşiği, Anadolu-Daha İyi Şehirler, Daha İyi Yaşamlar Alanı, İstanbul-İki Kıta, Bir Şehir” teması, Türkiye Pavilyonu'nun ana konusu olarak belirlenmiştir. Türk Pavilyonu, EXPO 2010 boyunca 7 milyondan fazla ziyaretçi kabul etmiş, "tema geliştirme" kategorisinde gümüş madalya kazanmıştır. “EXPO 2010 Shanghai” Türkiye Genel Komiseri (E) Büyükelçi Sencar Özsoy olmuştur.

Türkiye, 14 Haziran-14 Eylül 2008 tarihleri arasında İspanya’da düzenlenen “Su ve Sürdürülebilir Kalkınma” temalı, 2008 Zaragoza Uluslararası Sergisi’ne yaklaşık 1000 m2’lik bir sergi alanıyla katılmıştır. Zaragoza’da Türkiye’nin su varlığı ve bunun geçmişten günümüze ülkemiz için taşıdığı önem, çeşmelerin Türk kültüründeki yeri, GAP projesinin ayrıntıları, Ebru sanatının incelikleri, Türkiye’nin tarihi ve turistlik bölgelerinin suyla nasıl bütünleştiğine dair 4 ana temayla yansıtılmıştır. Bu tasarımıyla Türk Pavilyonu, ikincilik ödülü (gümüş madalya) kazanmıştır. “EXPO 2008” için Türkiye Genel Komiseri (E) Büyükelçi Sencar Özsoy olmuştur. “EXPO 2008 Zaragoza” çerçevesinde 13 Temmuz 2008 tarihinde “Türkiye Günü” düzenlenmiştir.

Türkiye, Tayland’ın kuzeyinde Chiang Mai şehrinde 1 Kasım 2006-31 Ocak 2007 tarihleri arasında, “To Express Love For Humanity (İnsanlık İçin Sevgi İfade Etmek)” teması ve “ Royal Flora Ratchaphruek 2006” (Ratchaphruek, Tayland’ın milli çiçeğinin adıdır) adıyla düzenlenen Uluslararası Bahçe Bitkileri Sergisi’ne ( Botanik Sergisi) 2000 metrekarelik kalıcı bir Türk bahçesi ile katılmıştır.

Türk Bahçesi’nde, Türk evi avlusunda mekân kullanımı ve tasarım anlayışından esinlenilerek, eski Türk mimarisi ve bahçesinde kullanılan geleneksel bazı yapı elemanlarına yer verilmiştir. Geleneksel Türk çeşmesi ile çardağın da bulunduğu mekânı, Burhan Alkar’ın “Sevgi” temalı heykeli, İznik çinilerinden 3 pano, “Tarihi İzmir Kayığı”, “Güneş Saati” ve “Kuş Kafesi” gibi bazı malzemeler süslemektedir. Türk Bahçesi, Prof. Dr. Yüksel Öztan, Prof. Dr. Halim Perçin, Serdar Akçay, Erkal Saran ve Dr. Ömer Gülkal’dan oluşan bir grup çalışmasıyla gerçekleştirilmiştir.

Türkiye, keza “Royal Flora Ratchaphruek 2011”e de katılmıştır. 

Ülkemiz 29 Nisan-7 Ekim 2019 tarihlerinde Pekin'de düzenlenen Botanik Sergisine katılmıştır. Sergi teması "Yeşil Doğa, Daha İyi Yaşa" olarak belirlenmiş. Ülkemizin teması ise, "Geleceği Yeşil ile Kucakla" şeklinde kullanılmıştır.100'ün üzerinde ülke ve uluslararası kuruluşun katıldığı EXPO'da bahçe ve bahçecilik kültürümüz, bitkilerimiz, el sanatlarımız, mimarimiz, yemek kültürümüz, müziğimiz ve folklorumuz tanıtılmıştır.


Ana teması “Connecting Minds, Creating Future-Fikirlere Ulaşarak Geleceği Şekillendir” olarak belirlenen Expo 2020 Dubai, pandemi nedeniyle, bilfiil 1 Ekim 2021 tarihinde ziyaretçilere kapılarını açmıştır. Ülkemiz de bu fuara katılmıştır.  



“Hayatlarımız İçin Geleceğin Toplumunu Tasarlamak” ana temasıyla 13 Nisan-13 Ekim 2025 tarihleri arasında düzenlenecek "Expo 2025 Osaka-Kansai" fuarına ülkemiz katılım sağlayacaktır.