DIŞİŞLERİ BAKANI MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU-

Değerli basın mensupları; bugün Moğolistan Dışişleri Bakanı Sayın Battsetseg Batmunkh’u ülkemizde ağırlıyoruz. Kendilerine böylesine önemli ve hassas bir dönemde, deprem sonrasında gerçekleştirdikleri bu ziyaret için teşekkür etmek istiyorum.

Dışişleri Bakanı düzeyinde Moğolistan’dan 31 sene sonra gerçekleştirilen bir ziyaret. Ben Dışişleri Bakanı olduktan sonra Moğolistan’ı ziyaret etmiştim. Cumhurbaşkanımızla da yine bir ziyaret gerçekleştirmiştik. Bugünkü görüşmelerimizde bundan sonra karşılıklı ziyaretleri daha sık yapma ve daha sık biraraya gelme konusunda mutabık kaldık. Nitekim Semerkant’ta kendileriyle ilk görüşmemizi gerçekleştirmiştik. Ve Sayın Cumhurbaşkanlarımız da yine Şanhay İşbirliği Teşkilatı Zirvesi marjında Semerkant’ta biraraya gelmişlerdi.

Dost Moğolistan’a bu deprem döneminde gösterdikleri dayanışma ve verdikleri destek için huzurlarınızda teşekkür ediyoruz. Değerli mevkidaşım Ulanbator Büyükelçiliğimize giderek taziye defterini bizzat imzalamışlardır. Moğolistan’dan gelen 37 kişilik arama-kurtarma ekibi Hatay’da 8 vatandaşımızı enkazdan çıkardı. Moğolistan çadır ihtiyacımızın karşılanması için de destek oldu, özellikle geleneksel Moğol çadırlarını ülkemize gönderdiler, ilave çadırlar da gönderdiler, kendilerine çok teşekkür ediyoruz. Özellikle de Moğol halkına çok teşekkür etmek istiyoruz, depremin ilk gününden itibaren kampanyalarla ülkemize özellikle insani yardımlar konusunda desteklerini devam ettiriyorlar. Battaniye, uyku tulumu, giysi, gıda, hijyen maddesi gibi birçok ürünü ülkemize gönderiyorlar, biz de Büyükelçiliğimiz aracılığıyla o desteklerin Türkiye’ye gelmesini koordine ediyoruz. Yine bir sivil toplum kuruluşu da bağış kampanyası yaptı ve tüm sivil toplum örgütlerine, tekrar Moğol halkına teşekkür ediyoruz.

Tabii bugün ikili ilişkilerimizi ele aldık, ikili ilişkilerimizi birçok alanda daha çok çalışarak geliştirmemiz gerekiyor. Daha önce ikili ticaret hacmimiz için bir hedef belirlemiştik, o zaman çok sembolik bir ikili ticaret hacmimiz vardı, 100 milyon Dolar olarak belirledik. Geçen sene 100 milyon Doları aştık ve şimdi en az bir 500 milyon Dolarlık hedef belirlememiz gerekiyor, çünkü artış hızına baktığımız zaman önümüzdeki yıllarda bu hedefi de yakalayabileceğiz, yeter ki bu yönde adımlar atalım. Özellikle ikili ilişkilerimizi nasıl geliştireceğimizi değerlendirirken ulaştırma konusunda hangi adımları atacağımızı, Türk Hava Yolları’nın uçuşlarının sayısının artmasını, yine Türk Hava Yolları’nın kargo uçuşları için atılması gereken adımları ele aldık. Kara taşımacılığı için kontenjanın artırılması gibi, ticaretin önündeki engellerin artırılması gibi adımları değerlendirdik. Ayrıca, 9. KEK, Karma Ekonomik Komisyonu toplantısında Tercihli Ticaret Anlaşması müzakerelerine başlama kararı alınmıştı, bir an önce o anlaşmanın müzakerelerine başlayalım.

Yine yatırımlarla ilgili anlaşmalarımız artık güncelliğini yitirdi, çok önceden imzalamışız. Gelecek sene diplomatik ilişkilerimizin 55. Yılını kutlayacağız, dolayısıyla bu anlaşmaları da tekrar gözden geçirip güncellememiz gerekiyor.

Diğer taraftan madencilik alanında da çok ciddi bir potansiyel var, enerji konusunda keza öyle. Tarihi bağlarımız var, güçlü kültürel bağlarımız var, dolayısıyla eğitim ve kültür alanında da ilişkilerimizi geliştirmemiz lazım. Arkeoloji, terörle mücadele, FETÖ’yle mücadele, tüm bu konuları bugün arkadaşlarımızla birlikte hem başbaşa, hem de heyetlerimizle ele aldık.

İlişkilerimizi “kapsamlı ortaklıktan” “stratejik ortaklığa” çıkarma konusunda bir teklifte bulunduk, şimdi Moğolistan’ın cevabını bekliyoruz.

Bugün 3 tane anlaşma imzaladık, arkadaşlarımıza da çok teşekkür ediyoruz. Bu anlaşmalarla işbirliğimizi daha da genişleteceğiz, derinleştireceğiz. İkili işbirliğimizin, ilişkilerimizin hukuki altyapısını daha da güçlendirmiş olacağız.

Bir an önce 10. Karma Ekonomik Komisyonu Toplantısının gerçekleştirilmesinde fayda var. Bizim tarafımızda çok değerli İçişleri Bakanımız Süleyman Soylu Eşbaşkanımız, Moğolistan tarafında daha önceki Eşbaşkan istifa ettiği için yeni Eşbaşkanın atanmasını bekliyoruz. Ve bir İş Forumunun düzenlenmesinde de fayda var. Çünkü işinsanlarımızın, firmalarımızın, hem de önemli firmalarımızın Moğolistan’a ilgisinin arttığını görüyoruz. Firmalarımızı biraraya getirerek bu potansiyelin birlikte değerlendirilmesi konusunda onları da teşvik etmemizde fayda var.

Diğer taraftan savunma sanayii işbirliğimizi geliştirme konusunda da adımlarımız var, görüşmelerimiz var. Biz bu alanda dost Moğolistan’a her türlü desteği vermeye hazırız. Bugün Moğolistan tarafı, Türkiye’nin çok başarılı olduğu, aslında tüm dünya için aslında bir model olduğu bu kamu özel ortaklığı, PPP dediğimiz, bu modelden istifade etmek istediklerini söyledi. Yine aynı şekilde Moğolistan’ın ciddi bir, Cumhurbaşkanının ağaçlandırma kampanyası var. Eğitimle ilgili, yurtdışında eğitimle ilgili de projeleri var. Tüm bu konularda işbirliğine, tecrübe paylaşımına hazırız.

Diğer taraftan tabii imar projelerinde de yine desteğe hazırız. Karakurum’da yeni bir şehir kurmak istiyorlar, bunun planlanması, yeni havaalanının yine aynı şekilde planlanması, inşası konusunda Moğolistan’la işbirliği yapmaya devam edeceğiz.

Türk Hava Yolları haftalık 3 olan uçuş sayısını yakında 4’e çıkaracak, ama ihtiyaç olursa 7’ye çıkaracak, gerekli izinler zaten alındı. Ve ayrıca, Ankara ve Antalya’ya da direkt uçuşlar için mutabakata vardık.

TİKA, 1994’ten bu yana 850 civarında projeyi gerçekleştirdi ve halen sahada son derece aktif. Tarihimizin eşsiz varlıklarından birisi olan Bilge Tonyukuk Anıtının muhafazası için TİKA bir müze inşa ediyor, burayı bir kere Cumhurbaşkanımıza refakatten olmak üzere 2 defa ziyaret ettim, gerçekten çok etkilendik. Geçen sene Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Ersoy, bu müzenin temel atma törenine bizzat katılmışlardı, bu da verdiğimiz önemi gösteriyor. Neticede bu müzeyi de bir an önce tamamlayacağız, inşallah UNESCO’nun Kültür Mirasına da birlikte başvurarak dahil ettireceğiz.

Yine geçtiğimiz yaz ortak tarihimiz için iki önemli arkeolojik keşif yapıldı. Temmuz’da Van’da İlhanlı Hanı Hülagû’ün yazlık sarayımda, Ağustos’ta Moğolistan’da İkinci Göktürk devletinin kurucusu Kutluk İlteriş Kağan’ın anıt kompleksinde kazı araştırmaları yapıldı.

Biraz önce terörle mücadele dedik, tabii özellikle FETÖ konusunda verdikleri destek için teşekkür ediyoruz.

Şu anda FETÖ mensubu kişilerin kalmadığını kendileri de söylediler, ama daha önce işbirliğimiz oldu, hatta bir ara bu işbirliğinden dolayı başkalarının da etkisiyle bazı anlaşmazlıklar da oldu, ama bu terör örgütü herkes için tehdittir, sadece Türkiye için değil dost Moğolistan için de aynı şekilde tehdittir. Sonuçta bazı okulları Almanya’dan paravan bir şirket devraldı, dolayısıyla bu FETÖ terör örgütüne karşı her zaman dikkat etmeleri gerektiği konusunda dostane uyarılarımızı bugün yaptık.

Biraz sonra çalışma yemeğinde bölgesel konuları değerlendireceğiz. Yeniden Asya girişimimizle birlikte biliyorsunuz Asya’ya bütüncül bir yaklaşımla tekrar geri döndük, çünkü ekonominin güç merkezi Asya’ya kayıyor ve Asya, şu anda özellikle siyasette, dış politikada da son derece hareketli bir alan. Türk Devletleri Teşkilatı’nı kurumsal hale getirdik, sonuçta tüm Asya ülkeleriyle ve bölgedeki ülkelerle, ASEAN başta olmak üzere ilişkilerimizi güçlendirmek için yoğun çaba sarf ediyoruz. Binden fazla somut projeyle birlikte bölgedeyiz, ilk defa orada değiliz, ama tekrar bütüncül bir yaklaşımla geri döndük Asya’ya. Moğolistan da tabii Asya’nın önemli bir ülkesi, o anlamda da ilişkilerimizi, iş birliğimizi daha da genişleteceğiz. Ukrayna savaşı dahil bazı bölgesel konuları da biraz sonra değerlendirme imkânımız olacak.

Ben tekrar Battsetseg Hanıma hoş geldiniz diyorum.

Battsetseg, aslında çiçek, Batts da bildiğim kadarıyla tam, sağlam, güçlü anlamına geliyor, değil mi? Yani bizim Türkçemize yakın. Bu arada tabii Moğolca akraba dillerden bir tanesidir. Ve Moğolistan’ın da Türk Devletleri Teşkilatı’na gözlemci olma isteği var biliyoruz. Ve bu anlamda da dil bakımından da, kriterler bakımından da gözlemci statüsü elde etmeyi hak ediyor. Bu konuyu da biraz sonra değerlendireceğiz.

Tekrar hoş geldiniz.

Buyurun.

MOĞOLİSTAN DIŞİŞLERİ BAKANI BATMUNKH BATTSETSEG-

(Simultane Tercüme)

Sayın Bakan teşekkür ederiz.

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sayın dost ağabeyimiz Mevlüt Çavuşoğlu Beyle 31. yıl sonra bu kadar yoğun bir zamanda biraraya gelmenin mutluluğunu yaşıyoruz. İşbu ziyaret 1992 senesinden 31 yıl sonra gerçekleştirilen ilk ziyaret özelliğini taşımaktadır. İlk önce, geçtiğimiz ay Türkiye’nin güneydoğu illerinde meydana gelen şiddetli deprem nedeniyle yaşanan can kayıpları ve zarardan ötürü taziyemizi yineliyor, Moğol halkı olarak Türk halkıyla gönül birliği içinde olduğumuzu tekrar belirtmek istiyoruz. Türkiye ve Türk halkı olarak milletçe sarf edilen çaba ve dayanışmayla depremden dolayı yaşanan zorluk ve sıkıntıları kısa bir zaman zarfında atlatacağınıza inancım tamdır.

Tarihi ve kültürel bağımız olan Türkiye Cumhuriyetiyle geliştirmekte olduğumuz ilişkilerimize özel bir ehemmiyet vererek stratejik ortaklık düzeyine ulaştırmayı teyit ediyoruz. Önümüzdeki yıl iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kuruluşunun 55. yıl dönümüne atfen karşılıklı üst düzey ziyaretlerin gerçekleşmesi hususunda görüş birliğine vardık.

10 yıl öncesinde iki ülke arasındaki ticaret hacminin 100 milyon Dolara ulaşmasına dair hedef belirlemiştik. Geçtiğimiz sene itibarıyla ticari hacmimizin 110 milyon Dolara ulaşması hedeflerimizin gerçekleşmesi adına önemli bir başarıdır. Bunu iki kat artırarak 200 milyon Dolara ulaştırma olarak yeni hedef kararı alınmıştır. Ve iki ülke arasında ticari iktisadi alanlardaki işbirliğini zenginleştirmek gerekiyor, çok sayıda imkân ve potansiyel bulunmaktadır. Moğolistan’da …. büyük ve küçükbaş hayvan bulunmakla birlikte her yıl 20 milyon büyük ve küçükbaş hayvanı piyasaya kazandırma kapasitemiz mevcuttur.

Bunun dışında dünya kaşmir ihtiyacının % 40’ı da ülkemizce karşılanmaktadır. Dolayısıyla, deri ve sakatat başta olmak üzere hayvansal ürünlerin ihracatını kolaylaştırma amacı doğrultusunda karantina ve sağlık şartlarının karşılıklı olarak uyumlulaştırılması konusunda kurumlararası işbirliğinin geliştirilmesinde anlaşmaya varılmıştır.

Ve diğer bir konuysa, Türk Hava Yollarının haftanın her günü olan İstanbul-Ulanbator seferi dışında, Ulanbator-Ankara ve Ulanbator-Antalya arasında haftalık 5 sefer ve Türk MNG Havayolları şirketine de İstanbul-Ulanbator istikametinde kargosu taşımacılığı izni verilmiştir. Dolayısıyla, bu iktisadi ilişkilerin gelişmesinde kargo ve ulaşım açısından bu kararların katkı sağlayacağına inanıyoruz.

Ve onun dışında, iki ülke arasındaki ilişkilerin simgesi denilecek büyük projelerde işbirliği yapmamız konusunda da mutabakata varılmıştır. Orhun Vadisi’nde Yeni Karakurum şehrinin yeniden kurulması ve Işık Vadisi … gibi projeleri gerçekleştirme faaliyeti için Türkiye Cumhuriyeti tarafıyla işbirliği yapacağımıza inanıyoruz.

Türkiye tarafından yürütülmekte olan insani diplomasi faaliyetinin dünya toplumu yararına katkısı da gerek pandemi dönemi ve gerekse Rusya-Ukrayna arasındaki silahlı çatışma zamanında kendini kanıtlamıştır. Bu politika da tarafımızca memnuniyetle takdir edilmektedir. Bu ziyaretin, ülkelerimiz arasındaki mevcut ilişki düzeyinin bir üst seviyeye taşınması, karşılıklı üst düzey ziyaretlerin gerçekleştirilmesi, ekonomi ve ticaret başta olmak üzere diğer alanlarda işbirliğimizin pekişmesi için katkıda bulunabileceği kanaatindeyiz.

Ve tekrar Sayın Bakanımıza teşekkürlerimizi ifade etmek istiyorum.

* Interpress deşifresidir.