Üye Ülkeler (46 ülke):
Almanya, Andorra, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan,
Belçika, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Çekya, Danimarka,
Ermenistan, Estonya, Finlandiya, Fransa, GKRY, Gürcistan,
Hırvatistan, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç,
İsviçre, İtalya, İzlanda, Karadağ, Letonya, Lihtenştayn,
Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta,
Moldova, Monako, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, San
Marino, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Ukrayna,
Yunanistan.
|
Türkiye’nin Üyelik Durumu:
Avrupa Konseyi’nin kurucu üyesidir.
Teşkilatın Tarihi:
Avrupa Konseyi (AK), İkinci Dünya Savaşı’ndan büyük maddi ve manevi kayıpla
çıkan Avrupa’da, halklar arasında uzlaşıyı sağlamak ve kıtada süregelen
gerginlik ve çatışmanın yerine, ortak kurumlar, standartlar ve sözleşmelere
dayalı güven ve işbirliği ortamı tesis etmek amacıyla kurulmuştur. AK, 1948
yılında hükümetleri temsilen Bakanlar Komitesi’nin ve parlamenter kanadı
temsilen o dönemdeki adıyla İstişare Meclisi’nin (bugünkü adıyla “Avrupa
Konseyi Parlamenter Meclisi”) eşzamanlı kurulmasıyla oluşturulmuştur. AK’yı
kuran Londra Antlaşması 5 Mayıs 1949’da 10 Avrupa ülkesi tarafından
imzalanmıştır. AK’nın belkemiğini oluşturan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
(AİHS) ise 4 Kasım 1950’de Roma’da imzaya açılmıştır. Ülkemiz AİHS’i ilk
imzalayanlar arasındadır.
AK, savunma dışında, hayatın hemen her alanını kapsayan konularda siyasi
işbirliğinin yanısıra, norm oluşturma, bunları kodifiye etme ve denetleme
olmak üzere, her aşamada, üye ülkeler arasında çeşitli düzlemlerde
işbirliği öngören kapsamlı bir yapılanmaya sahiptir. AK, hükümetlerarası
kanat, parlamenter kanat ve yerel yönetim kanadı dışında, 200’ü aşkın
sözleşme ile bir sözleşmeler sistemini de içermektedir. Keza, bütün taraf
devletlerin bireysel başvuru hakkını kabul ettiği yargı organı olan Avrupa
İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) başta olmak üzere, birçok denetim
mekanizması bulunmaktadır.
Soğuk Savaşın bitiminde eski Doğu Bloku ülkelerinde gerçekleşen
demokratikleşme süreci, AK’nın Avrupa ölçeğindeki siyasi ve hukuki
etkinliğini öne çıkarmıştır. AK, Orta ve Doğu Avrupa’da geçiş sürecine
giren ülkelerin katılımıyla hızlı şekilde genişlemiştir. 2000’li yıllardan
itibaren, küreselleşmenin de etkisiyle, AK içinde günümüz sınamalarına daha
etkin yanıt verecek bir reform çalışması başlatılması ihtiyacı doğmuştur.
Bu doğrultudaki ilk büyük adımı, 2005 yılında Varşova’da düzenlenen AK
Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi teşkil etmiştir. Ardından başlatılan
kapsamlı reform süreci AK’nın çalışma ve katkılarının anlamını ve faydasını
ve aynı zamanda, gerek yakın coğrafyada gerek uluslararası düzeydeki siyasi
görünürlüğünü artırmayı amaçlamıştır.
18 yıl aradan sonra, İzlanda Dönem Başkanlığı sırasında 16-17 Mayıs 2023
tarihlerinde Reykjavik’te gerçekleştirilen 4. Devlet ve Hükümet Başkanları
Zirvesi ise, Avrupa toplumlarının temelini teşkil eden demokratik değerlere
bağlılığın vurgulanmasına ve yeni sınamalara mukabelede AK değerlerinin
artan önem ve geçerliliğine odaklanmıştır.
|