Afganistan,Pakistan ve Türkiye Cumhurbaşkanları arasında gerçekleştirilen 2. üçlü zirve sonucunda kabul edilen ortak açıklama
5 Aralık 2008
AFGANİSTAN İSLAM CUMHURİYETİ, PAKİSTAN İSLAM CUMHURİYETİ VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLARI ARASINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN İKİNCİ ÜÇLÜ ZİRVE SONUCUNDA KABUL EDİLEN ORTAK AÇIKLAMA
[Gayriresmi Tercüme]
Afganistan İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Hamid Karzai, Pakistan İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Asif Ali Zardari, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül’ün daveti üzerine 5 Aralık 2008 tarihinde İstanbul’u ziyaret etmişlerdir.
Üç Cumhurbaşkanı, 30 Nisan 2007 tarihinde başlatılan üçlü Ankara Süreci’ni daha ileri bir seviyeye taşımak amacıyla, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla, bölgesel ve uluslararası konularda samimi ve verimli görüşmeler gerçekleştirmişlerdir.
Toplantı esnasında, Cumhurbaşkanı Sayın Karzai ve Cumhurbaşkanı Sayın Zardari, halklarının paylaştıkları ortak geleceği, ülkelerinin çıkarlarının ortaklığını hatırda tutarak, iki kardeş ülke ve demokratik olarak iktidara gelen hükümetleri arasında her alanda artan temaslar ve devam eden işbirliğinden memnuniyetlerini ifade etmiş ve aralarındaki ikili siyasi diyaloğun yapılandırılmış ve kapsamlı bir biçimde devam etmesi yönünde taahhütte bulunmuşlardır.
Üç Cumhurbaşkanı:
30 Nisan 2007 tarihli Ankara Bildirisi, Ortak Çalışma Grubu’nun 6 Temmuz 2007 tarihli Ortak Basın Açıklaması ve 30 Ekim 2008 tarihli Ortak Bildiri’ye atıfla, bölgede güvenlik, istikrar ve barış ile ekonomik kalkınmanın teşvik edilmesine yönelik taahhütlerini yinelemiş;
Bölgedeki tüm ülkelerin toprak bütünlüğü, birliği ve egemenliğine saygı gösterilmesi, korunması ve desteklenmesinin yanısıra, diğer devletlerin içişlerine müdahale etmeme ve içişlerine karışmama ilkelerine uyulması gerektiğini tekrar teyit etmiş;
Terörizm belasının her türü ve biçimiyle etkin bir şekilde mücadelede üçlü işbirliğini güçlendirme yönündeki kararlılıklarını dile getirmiş; Afganistan ve Pakistan Dışişleri Bakanlarının terörle mücadele ve ikili işbirliğinin güçlendirilmesi amacıyla Ortak Kapsamlı Strateji’nin geliştirilmesi için ortak bir komisyon kurulması kararını memnuniyetle karşılamış;
İki ülke arasında diyalog ve geliştirilmiş işbirliği ve bölgede barışın teşviki için özgün, geleneksel ve kilit süreçler olan Barış Jirgası ve Mini-Jirga’ya tam destek ve güvenlerini yinelemiş;
Afganistan ve Pakistan arasında halen devam eden, güvenlik ve terörle mücadeleyi de içeren kapsamlı ve yapıcı yakınlaşma süreci ile enerji, madencilik, tarım, imalât ve diğer sektörlerde iki ülke arasındaki ortak projelerin yanısıra, kara/demir yolu ve iletişim hatları dâhil olmak üzere, fiziki bağlantıların güçlendirilmesini kapsayan ortak kalkınma ile bölgesel ve bölgeler arası ekonomik/ticari işbirliği amaçlı geleceğe yönelik perspektiflerini geliştirici girişimlere desteklerini ifade etmiş;
Pakistan’ın bir sonraki Bölgesel Ekonomik İşbirliği Konferansı’na İslamabad’da ev sahipliği yapma yönündeki nazik teklifini memnuniyetle karşılayarak, 25-26 Kasım 2008 tarihlerinde Kabil’de düzenlenen Afganistan-Pakistan 7. Dönem Karma Ekonomik Komisyon toplantısında, ticaret, ekonomik eşgüdüm, transit ticaret, Pakistan’ın Afganistan’ın yeniden imarı için sağladığı yardım, sağlık, eğitim ve iki ülke işadamları arasındaki işbirliği dâhil olmak üzere, görüşmelerde kaydedilen ilerlemeden dolayı takdirlerini ifade etmiş;
Güvenlik, barış ve kalkınmanın bağlantılı olduğunu dikkate alarak ve sürdürülebilir kalkınmanın, özellikle özel sektörün motive edilmesi ve ticaret ile yatırımın artırılmasının sağlanmasıyla, çeşitlendirilmiş yerel üretim kapasitesinin geliştirilmesine dayandığını akılda tutarak ve küresel mali krizin zorlukları göz önünde bulundurulduğunda, sosyo-ekonomik kalkınmanın, kalıcı istikrarın tesisi için zaruri olduğunun bilinciyle;
Üçlü sürecin Afganistan, Pakistan ve Türkiye arasındaki ekonomik ve ticari işbirliğini teşvik edeceğini ve üç ülkenin bölgesel/bölgeler arası kalkınma işbirliğini teşvik etmek için birlikte çalışacağını teyit etmiş ve bu bağlamda, kamu ve özel sektör şirket ve kurumlarının oynadığı rolün önemini kaydetmiş;
Bir İşbirliği Çerçevesi olarak, Ortak Çalışma Grubu’nun 4 Aralık 2008 tarihindeki toplantısında karara bağlanan ilişik önerileri kabul etmiştir:
· farklı seviyelerde yapılandırılmış ve kapsamlı diyaloğun devam ettirilmesi;
· askeri eğitim dâhil olmak üzere, üçlü askeri işbirliği;
· terör ve uyuşturucuyla mücadelede geliştirilmiş güvenlik işbirliği;
· enerji projeleri;
· ulaşım koridorları;
· mümkün olan her alanda tamamlayıcılık özelliklerinden faydalanılmak suretiyle, Afganistan ve Pakistan’da organize sanayi bölgelerinin kurulması;
· eğitim, sağlık ve mesleki eğitim alanlarında çeşitli sosyo-ekonomik projeler;
Üç ülkenin özel sektörlerinin çatı kuruluşlarından oluşan İstanbul Forumu mekanizmasına ve bunların Üçlü Süreç’e paralel ilerleyen değerli çalışmalarına desteklerini ifade etmiş, ayrıca, Forum oturumunun 4 Aralık 2008 tarihinde toplanmasından memnuniyet duymuşlardır.
Afganistan İslam Cumhuriyeti ve Pakistan İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları, Türkiye’nin İkinci Zirve Toplantısı’na evsahipliği yapma girişiminden dolayı şükranlarını ifade etmiş ve 2009 yılında başka toplantılar yapma konusunda mutabık kalmışlardır.
İstanbul, 5 Aralık 2008
ÜÇLÜ SÜREÇ İÇİN İŞBİRLİĞİ ÇERÇEVESİ
ORTAK ÇALIŞMA GRUBU’NUN ÖNERİLERİ
KALKINMA BOYUTU
İstanbul Forumu’nda seçilen üç proje üzerinde çalışmaya devam edilmesi
o Tarım Sektörü odaklı Organize Sanayi Bölgeleri
o İş geliştirme merkezi kurulması
o Ticaret ve Sanayi Odaları için kapasite artırım projeleri
Enerji üretimi ve kömür madenciliği, mermer çıkartılması ve işlenmesi, canlı hayvancılık ve süt ürünlerinin geliştirilmesi, sulama ve çiftçilik alanlarında fizibilite çalışmaları. Gerekli fonlar, Dünya Bankası, BM Kalkınma Programı, İslam Kalkınma Bankası, Asya Kalkınma Bankası gibi uluslararası kalkınma kurumları nezdinde araştırılabilir.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından, bir Özel Sektör Kalkınma Programı başlatılması.
Üç ülkeden uzmanları istihdam edecek ve üç ülkeye odaklanacak şekilde, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi bünyesinde bir “Ekonomik Kalkınma Enstitüsü” kurulması. Bu çerçevede, Türkiye’deki üniversitelerin oluşturacakları bir konsorsiyum, kalkınma konularına odaklı lisansüstü/doktora bursları sağlayabilir.
Türkiye İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı (TİKA), üç ülkeden kalkınma uzmanlarının iştirakiyle bir “Üçlü Proje Birimi” tesis edebilir; özellikle madencilik, tarım, hayvancılık projelerine odaklanılabilir.
Orta Asya’yı da kapsayacak şekilde, çok yönlü ulaşım faaliyetlerinin bugünkü durumu ve potansiyel geleceğine ilişkin olarak değerlendirmeler yapmak üzere, karayolu ve demiryolu ulaşımı odaklı çalışma grupları kurulması.
Peşaver’deki Değerli Taşlar Enstitüsü’ne malzeme desteği sağlanarak teknik kapasitesinin artırılması ve bir üçlü eğitim enstitüsüne dönüştürülmesi imkanlarının araştırılması.
Kadınların ekonomik gücünün artırılması. Mikro finans, verimli üretim, ürünlerin üç ülkenin işbirliğiyle paketlenip pazarlanması ve dış pazarlarda ortak tanıtım yöntemleriyle kadınlara ait işletmeciliğin geliştirilmesi. Başlangıç olarak Afganistan ve Pakistan’da “eğiticilerin eğitimi”ne teknik destek sağlanması. İki ülkenin de, Türkiye’nin Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) modeline ilişkin tecrübelerinden yararlanmaları.
Az gelişmiş ve ulaşılması güç köy ve kasabalardaki yerel toplulukların kalkınmasına yönelik olarak, eğitim ve sağlık gibi sosyal alanlarda yürütülebilir projelerin belirlenmesi, sağlık projelerinin Türk doktorlarca periyodik olarak desteklenmesi.
Hayvan çiftliklerinin ve ulaşılması güç bölgelerin altyapılarının geliştirilmesi projeleri gibi yeni işbirliği alanları bulmak amacıyla ilgili birimlerden (Enerji, Eğitim, Sanayi, Tarım, Sağlık, Turizm vs) üçlü uzman gruplarının düzenli toplantılar gerçekleştirmeleri.
Üç hükümetin yatırım teşvik ajanslarından temsilcilerin biraraya getirilmesi.
Türkiye-Afganistan ve Türkiye-Pakistan iş konseylerinin, üçlü iş olanaklarını araştırmak amacıyla ortak toplantılar düzenlemelerinin teşvik edilmesi.
Türkiye, doğal felaketlerle mücadele konusunda resmi yetkililer arasındaki üçlü toplantılara ve Acil Durum Yönetimi gibi Türk kamu kuruluşlarının bilgilendirme/eğitim seminerlerine sponsor olacaktır.
DİYALOG BOYUTU
Üst düzey temasların farklı seviyelerde üçlü süreç çerçevesinde sürdürülmesi.
Her üç ülkenin medya kuruluşları arasında üçlü işbirliği olanaklarının araştırılması.
Üç ülkenin basın kuruluşları ve basın mensupları için toplantı, seminer ve eğitim ziyaretleri düzenlenmesi.
Üç ülkenin parlamenterleri arasında temasların teşvik edilmesi. Türkiye Büyük Millet Meclisi Dışişleri Komisyonu’nun ilk ortak toplantıya ev sahipliği yapması.
Ortak Çalışma Grubunun yılda en az bir kez toplanmasının sağlanması
GÜVENLİK BOYUTU
(Terörizm ve Uyuşturucuyla Mücadele)
Üzerinde mutabık kalınacak alanlarda üçlü askeri işbirliği.
Taraflar, birbirlerine sundukları ilgili kuruluşlarının aşağıdaki alanlardaki ortak katılımlı çeşitli eğitim kurslarından istifade etmeyi değerlendireceklerdir:
-Askeri eğitim,
-Uyuşturucuyla mücadele dahil olmak üzere polis eğitimi,
-Terörle mücadele eğitimi.
Barış İçin Ortaklık (BİO) Eğitim Merkezi, Ankara’daki Terörizmle Mücadele Mükemmeliyet Merkezi (TMMM) ve Ankara’daki Türkiye Uluslararası Uyuşturucu ve Organize Suçlarla Mücadele Akademisi (TADOC) dahil olmak üzere, kursların devamı.
İstihbarat birimleri arasında, terörizmle mücadele alanı dahil, işbirliğinin sürdürülmesi.
· Uyuşturucuyla mücadeleyle ilgili birimler arasında bir üçlü mekanizma teşkili.