Anayasamızın 20’den fazla maddesinde değişiklik öngören Anayasa Değişikliği Paketi, halkoyuna sunularak 12 Eylül 2010 tarihinde kabul edilmiştir. İlk olarak 6 Mayıs 2010 tarihinde TBMM’de kabul edilen paket halkımızın geniş bir katılımla yer aldığı halkoylaması sonunda benimsenmiş ve daha demokratik bir Anayasanın oluşturulması yolunda önemli bir adım atılmıştır.
Bu şekilde, Türk milleti daha özgürlükçü, daha demokratik ve Avrupa Birliği standartlarına uygun bir düzende yaşamak arzusunu bir kez daha açıkça ortaya koymuştur.
Çeşitli boykot çağrılarına karşın halkoylamasına yüzde 77.11 oranında katılım sağlanması, herşeyden önce Türk milletinin evrensel normlar ve Avrupa normları ışığında gerçekleştirilen reform sürecine duyduğu ilginin bir sonucudur. Referandumda pakete verilen yüzde 57.8 oranındaki destek oyu, Türkiye’de demokrasinin güçlenmesi, halkımızın sesinin daha gür çıkması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin rolünün daha da kuvvetlenmesi ve Türkiye’de Anayasa çalışmalarının sivilleşmesinin tüm dünyaya gösterilmesi açısından önem taşımaktadır.
Anayasa’da gerçekleşen değişiklikler ile özet olarak
· Vatandaşlara yeni bazı haklar tanınmış
· Mevcut anayasal hakların alanı genişletilmiş
· Tüm anayasal hakları daha güçlü güvencelerle koruyacak mekanizmalar getirilmiş
· Hukuk devleti güvenceleri güçlendirilmiş
· Anayasa Mahkemesi ve HSYK demokratik dünyadaki emsallerine uygun biçimde yeniden yapılandırılmış ve
· Askeri yargının yetki alanı sınırlanmıştır.
Anayasa değişikliği paketinde yer alan düzenlemeler sayesinde birçok alanda temel hak ve özgürlükler genişletilmekte ve anayasal sistemimiz uluslararası yükümlülüklerimize uygun hale getirilmektedir. Yapılan değişikliklerin çoğunluğu, AİHM kararlarıyla saptanan eksikliklerin giderilmesine ve Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri, Venedik Komisyonu, AK Irkçılık ve Hoşgörüsüzlükle Mücadele Komisyonu, AKPM Denetim Komisyonu, BM Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Komitesi, BM Irkçılığın Ortadan Kaldırılması Komitesi ve diğer bazı uluslararası denetim mekanizmalarının yanı sıra Avrupa Birliği’ne üyelik müzakereleri çerçevesinde ortaya konan bir dizi saptama ve tavsiyelerin yerine getirilmesine imkan vermiştir.
Sözkonusu değişikliklerle, kadınlar, çocuklar, yaşlılar ve engelliler dahil olmak üzere sosyal yönden ayırımcılığa karşı korunması gereken kesimlere yönelik pozitif ayrımcılığa Anayasal dayanak sağlanmaktadır. Anayasa’da pozitif ayrımcılık kuralına yer verilmesi, anayasal hakların güvencesini güçlendiren çok önemli bir yeniliği teşkil etmektedir. Kişisel verilerin korunması hakkı anayasal güvence altına alınmaktadır.
Çocuk haklarının korunmasına ilişkin yeni hükümlerle, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Avrupa Konseyi’nin “Çocukların Cinsel Sömürü ve Cinsel İstismara Karşı Korunması Sözleşmesi’nin gereklerine uyum sağlanmış olacaktır.
Uluslararası Çalışma Örgütü sözleşmeleri ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ışığında, sendika kurma ve toplu iş anlaşmaları yapma hakları, devlet memurlarına toplu iş anlaşması akdetme hakkı verilmesi dahil olmak üzere güvence altına alınmaktadır.
Paketin kabul edilmesiyle, Avrupa Birliği standartlarına uyum bakımından önemli bir ölçüt olan Ombudsman’lık kurumu kurulması yolunda önemli bir adım atılmaktadır.
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerinin sayıları arttırılmaktadır. Kurulun oluşumu, seçimleri, çalışma kuralları ve denetimleri AB İlerleme Raporları’ndaki tavsiyeler ışığında düzenlenmektedir.
Bilgi edinme hakkı ilk kez açıkça Anayasal hak olarak tanımlanmaktadır.
Askeri yargının yetki alanı, savaş zamanları hariç olmak üzere, askeri suçlarla sınırlandırılmaktadır.
Anayasa Mahkemesi’nin oluşumu, üye seçimi ve çalışma usulleri, başta AB ülkeleri olmak üzere çeşitli ülkelerdeki uygulamalar ışığında ve ülkemiz ihtiyaçlarına uygun şekilde geliştirilmektedir.
Anayasa Değişikliği paketinin kabul edilmesi Türkiye demokrasisi açısından önemli bir dönüm noktasını teşkil etmektedir.
Ülkemiz demokrasisini AB’ye üyelik sürecimiz çerçevesinde yerine getirmek durumunda olduğumuz AB Kopenhag siyasi kriterleri doğrultusunda, her alanda daha yüksek norm ve standartlara taşıyacak pakette, Avrupa Birliği Katılım Ortaklığı Belgesi ve İlerleme Raporlarında yer alan hususlara büyük önem verilmiştir. Ayrıca, öngörülen değişiklikler, Avrupa Temel Haklar Şartı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadı ve Avrupa Konseyi’nin diğer temel belgeleriyle de uyumludur. Avrupa Konseyi bünyesinde bulunan çeşitli denetim mekanizmalarının yönelttiği tavsiyelerin bir kısmının da yerine getirilmesine imkan tanınmaktadır.
Paketteki değişikliklerin hayata geçirilmesiyle, katılım müzakereleri sürecinde en önemli başlıklardan birini teşkil eden Yargı ve Temel Haklar Faslı’nın açılış kriterlerinin de önemli ölçüde karşılanması sağlanmış olacaktır.
Türkiye’nin demokratik transformasyon sürecinde önemli bir merhale olan bu ilerlemeler, önümüzdeki dönemde AB Komisyonu tarafından yayınlanacak İlerleme Raporu ve Genişleme Stratejisi Belgesi’ne de yansıyacak ve müzakere sürecimizin ileriye taşınması açısından önemli katkıda bulunacaktır.
Bu referandum sonucu, halkımızın demokratik reform sürecini desteklediğini bir kere daha açıkça ortaya koymuş olması bakımından, hiç şüphesiz ülkemizin AB perspektifini de güçlendirmiştir.
Anayasa değişiklikleri, bir yandan halkımıza yaşamın birçok alanında Avrupa ölçütlerine uygun standartların sunulmasını sağlarken, öte yandan Türkiye’nin hak ettiği daha çağdaş ve daha gelişmiş bir demokrasiye doğru ilerlemekte olduğunu göstermesi bakımından, dış dünyadaki imajımıza da olumlu etki sağlayacaktır.
Hükümetimiz halkımızdan aldığımız bu güçlü destekle, Türkiye’nin reform ve dönüşüm sürecini ülkemizi her alanda layık olduğu en yüksek standartlara ulaştırana değin kararlılıkla sürdürmeye devam edecektir