Gana'nın Siyasi Görünümü

Sahraaltı Afrika’da bağımsızlığını kazanan ilk ülke olma özelliğiyle öne çıkan Gana’da 1 Temmuz 1960’da Cumhuriyet ilan edilmiş, 1966 yılında Nkrumah Hükümetine karşı yapılan darbe sonrasında 1969 yılında demokrasi yeniden tesis edilmişse de 1972 ve 1981 yıllarında da seçilmiş hükümetler darbe ile iktidardan uzaklaştırılmıştır. Gana’da çok partili demokratik rejime geçilmesini öngören mevcut Anayasa 1992 yılında kabul edilmiş, Anayasa’nın onaylanmasıyla 1993 yılından itibaren günümüze kadar devam eden 4. Cumhuriyet Dönemi başlamıştır.

Gana, demokrasi, iyi yönetişim, hak ve özgürlükler bakımından Afrika kıtasında örnek ülke olarak gösterilmektedir. 1992 Anayasasına göre, Hükümete doğrudan halk tarafından seçilen Devlet Başkanı liderlik etmektedir. Devlet Başkanı, en fazla iki dönem (8 yıl) görev yapabilmektedir. Yasama görevi, 4 yıl için seçilen 275 üyeli Parlamento tarafından yerine getirilmektedir. Anayasa gereği, bağımsız bir kurum addedilen Seçim Komisyonu, Cumhurbaşkanlığı ve Parlamento seçimlerinin adil, serbest, şeffaf ve demokratik bir şekilde gerçekleşmesini düzenlemekle yükümlüdür. Gana’daki başlıca siyasî partiler, iktidardaki liberal eğilimli Yeni Vatansever Parti (New Patriotic Party-NPP) ve ana muhalefet konumundaki sosyal-demokrat çizgideki Ulusal Demokratik Kongre (National Democratic Congress-NDC)’dir. 4. Cumhuriyet Döneminde 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016 ve 2020’de olmak üzere 8 seçim düzenlenmiştir.

Gana, komşuları, diğer kıta ülkeleri ve Afrika Birliğiyle dostane ilişkiler sürdürmekte; çok taraflılığı savunmaktadır. BM Güvenlik Konseyi'nin 2021-2023 dönemi geçici üyeliğine seçilmiştir. 2020 -2022 yılları arasında bölgede sınamaların olduğu bir dönemde Gana Cumhurbaşkanı Akufo-Addo, ECOWAS Dönem Başkanlığını deruhte etmiştir. Cumhurbaşkanı Akufo-Addo, Temmuz 2020-Temmuz 2022 ECOWAS dönem başkanı sıfatıyla demokratikleşme ve hukukun üstünlüğü konularının öncülüğünü yapma gayreti göstermiştir.

7 Aralık 2020 tarihinde gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı seçimlerini görevdeki Cumhurbaşkanı Akufo-Addo %51.59 oyla kazanmıştır. Seçim takvimine göre, bir sonraki seçimlerin 7 Aralık 2024 tarihinde gerçekleştirilmesi beklenmektedir. İkinci dönem Cumhurbaşkanlığını sürdürmekte olan Akufo-Addo, bir sonraki seçimlere katılmayacağını açıklamıştır.