ARNAVUTLUK AVRUPA VE DIŞİŞLERİ BAKANI DİTMİR BUSHATİ- Herkese selamlar.

Benim için bugün değerli dostum Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanını, değerli dostumu Sayın Mevlüt Çavuşoğlu’nu ilk resmi ziyaretten dolayı burada karşılamaktan özel bir memnuniyet duydum.

Bu görüşmeler sırasında iki ülke arasındaki çok iyi ilişkileri, gerek siyasi anlamda, gerek ekonomik ve ticari anlamda ele aldık. Bölgedeki güvenliğe ve Türkiye’nin ve Arnavutluk’un NATO’da ve diğer uluslararası kuruluşlarda oynadığı rol konusunda görüş teatisinde bulunduk.

Aynı zamanda mutabakata vardık ki önemli bir belgeyi imzaladık stratejik ortaklık çerçevesinde. Böylece bizim Yüksek Düzeyli İş Birliği Konseyi’ni kurduk. Bu konsey eşbaşkanlığında, Türkiye’nin ve Arnavutluk’un devlet başkanları Sayın Erdoğan ve Sayın Rama tarafından önderlik edilecektir, dışişleri bakanları ise koordinatörlüğünü üstlenecektir. Ve bu belge aracılığıyla iki hükümet arasındaki ortak toplantılar yapacağız, siyasi koordinasyon toplantıları ve ekonomik nitelikli, ticari nitelikli toplantılar düzenleyeceğiz bu çerçevede.

Aynı zamanda, dostum Çavuşoğlu’yla mutabakata vardık, çok önemlidir ki ilişkilerimizin ekonomik boyutunu güçlendirmemiz gerekiyor. Çünkü her zaman da iyi siyasi ilişkilere, ekonomik ilişkilerin gelişmesiyle eşlik edilmiştir. Beraber karar verdik ki, açık, belli bir takvim hazırlayacağız ekonomi alanında. Gerek serbest ticaret anlaşmasını canlandırma, yeni boyutlar kazandırma, güncelleştirme açısından, hem de Karma Ekonomik Komisyonu’nun toplanmasına karar verdik.

Aynı zamanda, ekonomik ilişkilerimiz daha iyi yapılandırılmalıdır. Böylece iş adamlarıyla daha yakın iş birliğinde bulunacağız; esas olarak turizm ve tarım alanlarında.

Aynı zamanda minnetimi ifade ediyorum ki, Türkiye’nin ülkemize verdiği sürekli destekten dolayı minnet duygularımı ifade ediyorum. Savunma alanında iş birliğimizden dolayı NATO çerçevesinde ve sadece bu çerçevede değil TİKA’nın yaptığı çok başarılı işten dolayı minnetlerimizi de… TİKA Arnavutluk kurumlarıyla çok iyi bir iş birliği gerçekleştirmiştir, özellikle kültür mirası konusunda.

Aynı zamanda Türk Hükümetine, dost Türk halkına teşekkür etmek istiyorum ki, Arnavutluk’a, zor günlerde bize verdiği destekten dolayı, özellikle bu sel olaylarında. Biz bugün Bakan Çavuşoğlu’yla bu yönde ilgili kuruluşların alacakları adımlar konusunda görüş teatisinde bulunduk.

Teşekkürler, sözü size bırakıyorum.

DIŞİŞLERİ BAKANI MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU- Çok teşekkür ediyorum. Çok değerli basın mensupları, bugün köklü bir dostluk geçmişine sahip olduğumuz, ortağımız ve müttefikimiz Arnavutluk’ta bulunmaktan büyük bir mutluluk duyuyorum. Daveti için ve göstermiş olduğu sıcak ilgiden dolayı dostum Ditmir Bushati’ye huzurlarınızda çok teşekkür ediyorum.

Geldiğim günden itibaren yoğun bir program çerçevesinde temaslarımızı sürdürüyoruz. Doğrudur, bu ilk Dışişleri Bakanı olarak resmi ziyaretim, fakat Arnavutluk’a ve Tiran’a ilk gelişim değil, daha önce de dostum Ditmir’le de beraber olmuştuk. İnşallah bundan sonra daha düzenli bir şekilde karşılıklı ziyaretlerimizi yapacağız.

Bugün paraflarını attığımız Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi mekanizması, Cumhurbaşkanımız Erdoğan ve Başbakan Edi Rama’nın imzasıyla inşallah resmi olarak gerçekleşecek ve ilişkilerimizi bir üst seviyeye taşımız olacağız. Türkiye olarak buna benzer mekanizmayı 22 ülkeyle yürütüyoruz ve ortak bakanlar kurulu toplantısı şeklinde bir yıl Türkiye’de, bir yıl diğer ülkede gerçekleşen toplantılarda önemli kararlar alınıyor, anlaşmalar imzalanıyor ve bunların takibi yine dışişleri bakanları tarafından yapılıyor. Arnavutluk’la kuracağımız bu yeni mekanizmayla beraber her yıl dışişleri bakanları olarak bunun koordinasyonunu da yapacağız, alınan kararların uygulamasını da takip edeceğiz ve ikili ilişkilerimizde atmamız gereken adımları zamanlıca atacağız. Çok faydalı bir mekanizma olduğuna inanıyorum.

Ve bugün ikili ilişkilerimizin her boyutunu ele alma fırsatı bulduk. Ekonomik ilişkilerimiz her geçen gün daha da güçleniyor, ticaretimiz artıyor ve Arnavutluk’taki yatırımlarımızın Türk iş dünyasının, firmalarımızın yatırımlarının miktarı da her geçen gün artıyor, yaklaşık 3 milyar dolara ulaştı. Dün buradaki Arnavut ve Türk iş adamlarının kurduğu ATSO’da beraber olduk ve hepsi de Arnavutluk’ta bulunmaktan büyük bir memnuniyet duyuyorlar ve Arnavutluk Hükümetinin kendilerine gösterdikleri ilgi ve verdikleri destekten dolayı da teşekkürlerini ilettiler.

Önümüzdeki süreçte turizm gibi, tarım gibi, enerji gibi ağırlık vermemiz gereken sektörler var. Havaalanı gibi yine değişik alanlarda yapmamız gereken yatırımlar var, bunların hepsini birlikte destekleyeceğiz, teşvik edeceğiz ve koordine edeceğiz.

Dün Maarif Vakfımızın devraldığı New York Üniversitesi Tirana’da öğrencilerle ve akademik kadroyla biraraya geldik. Gerçekten eğitim alanında da iş birliğimizi güçlendirmemiz lazım. Ve Arnavutluk’ta Maarif Vakfı aracılığıyla yeni okullar da açacağız ve eğitim kalitesini yükselteceğiz. Sadece buradaki öğrenciler için değil Balkanlar ve ötesinden gelen öğrenciler için de önemli olacak. Dün üniversitede ta Kore’den, İrlanda’dan, dünyanın değişik yerlerinden öğrencilerin geldiğini görmekten de ayrıca mutluluk duydum.

Yine sağlık sektöründe firmalarımızın önemli yatırımlarının olduğunu ve yeni firmalarımızın da Arnavutluk’a gelerek hastane dahil, eczacılık alanında yatırımlar yapmak istediğini görünce mutluluğumun arttığını özellikle vurgulamak isterim.

Biz uluslararası alanda da her zaman yakın iş birliği içindeyiz ve birbirimizin adaylığını destekliyoruz, diğer taraftan hemen hemen her konuda ortak pozisyon sergiliyoruz. Bu esasen ilkeli bir tutumdur, çünkü bölgedeki ve dünyadaki gelişmelere bakışımız objektiftir, dengelidir, sağlıklıdır. Ve biz bu anlayışla Arnavutluk’un 2020 AGİT Dönem Başkanlığını, OECD Dönem Başkanlığını güçlü bir şekilde destekliyoruz ve çok başarılı bir başkanlık dönemi geçireceklerine yönelik inancımız tamdır.

Balkanlar’ın ve Batı Balkanlar’ın istikrarı için de birlikte çaba sarf ediyoruz. Balkanlar’ın ve Batı Balkanlar’daki ülkelerin Avrupa-Atlantik entegrasyonuna da Arnavutluk’la beraber güçlü destek veriyoruz.

Bu anlamda Avrupa Birliği üyelik sürecinde de Arnavutluk’a başarılar diliyoruz. Kolay bir süreç olmadığını kendileri de biliyor, ama bu süreci yaşayan bir ülkenin Dışişleri Bakanı olarak da bol şans ve sabır diliyoruz, ama başarılı olmasını da canı gönülden temenni ediyoruz.

Ve güvenlik konusunda, askeri iş birliğimiz konusunda, savunma sanayindeki iş birliğimiz konusunda atacağımız adımları da bugün değerlendirme fırsatı bulduk. Ve bugün yine Başbakan Edi Rama tarafından kabul edileceğiz, Sayın Cumhurbaşkanı tarafından kabul edileceğiz, Meclise gidiyoruz. Ve parlamenter diplomasiye de inanan bir arkadaşınız olarak Meclis çalışmalarının önemine de burada vurgu yapmak istedim.

Ben daveti için ve sıcak ilgisi için bir kere daha dostum Ditmir’e çok teşekkür ediyorum.

SORU- … (Arnavutça Konuşma)

ARNAVUTLUK AVRUPA VE DIŞİŞLERİ BAKANI DİTMİR BUSHATİ- İkili ticari hacmimizi artırmamız gerekiyor iki kat arttırmamız gerekiyor bu önemlidir. Aynı zamanda iş adamlarına kolaylıklar sağlamak için Arnavutluk’taki Türk şirketlerinde 10 bin kişi istihdam edilmiştir. Biz görüşmeden bu yönde her engeli kaldırmak için konusunu da görüştük, Türk iş adamlarına daha fazla kolaylıklar sağlayalım. Aynı zamanda ithalat, ihracat konusunda dengesizliği düzeltmek gerekiyor.

Sorunuza gelince, Arnavutluk Devletinin cevabı gerek Türkiye’ye uluslararası çapta verdiği cevaptır. Arnavutluk Türkiye’de olup bitenlerle darbe girişiminden sonra dayanışmasını ifade eden ilk ülkelerden biridir. Aynı zamanda Arnavutluk NATO üyesidir, Avrupa Konseyi adayıdır. Bazı önemli uluslararası belgelere katılmıştır, yani iade konusunda ve böyle bir politikayı diplomatik yollarla takip ediyoruz, basın konferanslarında takip etmiyoruz.

DIŞİŞLERİ BAKANI MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU- Her şeyden önce FETÖ’nün nasıl bir terör örgütü olduğunu görmemizde fayda var. Bu terör örgütü Türkiye’de bir darbe girişiminde bulunmuştur. Ve o gece 251 vatandaşımız şehit olmuştur ve 2193 vatandaşımız da çok ağır bir şekilde yaralanmıştır. Düşünün, F-16’lardan, helikopterlerden ve yine tanklardan açtıkları ateş yüzünden ve tankları insanlarımızın üzerinden geçiren bir terör örgütü sebebiyle bir gecede 251 şehit verdik. Ve Meclis bombalandı ve İstanbul’da ve Ankara’da önemli noktalar bombalandı. Ve milletimizin cesareti ve Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ın güçlü liderliği sayesinde biz bu darbeyi yıktık. Bu darbe girişimi milletimizle beraber yenmeseydik neler olabilirdi? Bunu sizler de tahmin edebilirsiniz, bizler de o gece yaşadık.

Evet, Arnavutluk o darbe girişiminden sonra Türkiye’yle güçlü bir dayanışma örneği göstermiştir çok teşekkür ediyoruz. Şu da bir gerçek ki: Arnavutluk’ta çok ciddi bir FETÖ yapılanması vardır ve her alanda vardır. Ve diğer ülkelerde olduğu gibi özellikle eğitimi ve eğitim kurumlarını kullanarak devlet sistemine çok iyi bir şekilde sızıyorlar. Şu anda Kırgızistan dahil bazı ülkeler için yani adım atmakta artık adım atmak için geç kalınmıştır ve istese de adım atamaz. Ve Arnavutluk için de esasen bu terör örgütü çok ciddi bir tehdittir, tehlikelidir. Ve yalnız olmadığını ve kimler tarafından kullanıldığını da çok iyi biliyoruz. Elbette iadesini talep ettiğimiz burada FETÖ mensupları var ve bunları dost Arnavutluk’tan bekliyoruz. Ayrıca burada yine Türkiye aleyhine faaliyet gösteren kuruluşların da devralınmasını ya da kapatılmasını bekliyoruz bu bizim en doğal hakkımız. Bir dosttan bunu beklemekten başka doğal ne olabilir? Bu bizim beklentimiz. Ama Arnavutluk için de bu örgütün çok ciddi tehdit olduğunu buradan bir kere daha hatırlatmak isterim. Ve bunlar kendi çıkarları için her şeyi ama her şeyi yaparlar ve yapacaklardır. Ayrıca şunu da söyleyeyim: Bırakın 251’i, Türkiye’de Arnavutluk’tan bir kişiyi öldüren bir terörist ya da herhangi bir örgüt bir gün bile barınamaz, biz gereğini yaparız, dostlarımızdan da elbette beklentimiz budur.

SORU- Türk Bakanına ilk sorum. Yeni Namazgah Camisini finanse etmiştir Türkiye. Bu caminin açılış töreni Türkiye Arnavutluk Müslüman Başkanı ismiyle şartlandırıyor, yani Türkiye bu Başkanın uzaklaştırılmasını talep ediyor mu?

Sayın Bushati’ye bir soru, Yunan Dışişleri Bakanı’nın istifası Yunanistan’la müzakereleri ne kadar engelleyebilir?

DIŞİŞLERİ BAKANI MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU- Bahsettiğiniz gibi Namazgah Caminin restorasyonu için biz her türlü desteği veriyoruz ve inşaatın tamamlanmak üzere olduğunu biliyorum. Sadece bazı detaylar kaldı ve yine tefrişi kaldı bu çalışmaları da yürütüyorlar. Biz bu tür yardımları yaparken elbette ev sahibi ülkenin taleplerini dikkate alıyoruz ve bunları yaparken de belli şartlar koşmuyoruz. Bizden bir talep geldiği zaman yine Arnavutluk’ta, değişik bölgelerde de TİKA aracılığıyla ve ilgili kurumlarımız aracılığıyla buna benzer renovasyon, restorasyon gibi konularda desteğimizi sürdüreceğiz. Zaten TİKA da buna benzer faaliyetlerini Arnavutluk’un değişik bölgelerinde Arnavutluk makamlarının önerisi ve talepleri üzerine sürdürmektedir ve sürdürecektir. Teşekkür ediyorum.

ARNAVUTLUK AVRUPA VE DIŞİŞLERİ BAKANI DİTMİR BUSHATİ- Sevgili Mevlüt, ben size teşekkür ediyorum, çünkü Arnavutluk kamuoyunda bu konuda spekülasyonlar yapılmıştır. Bu bilinen bir tutumunuzun Arnavutluk milletinin ... yani laiklik ilkeniz var, atalarımızın, devlet kuranların, devletinizi kuranların ilkesi laikliktir. Saçmadır eğer düşünüyorsan ki Arnavutluk devleti dini işlere karışıyor bu saçmadır bunu düşünmek. Türkiye gibi dost bir ülkeyle böyle bir tutum takınmayız.

İkinci soruya gelince, Arnavutluk-Yunanistan ilişkileri son zamanlarda hissedilir bir şekilde düzelmiştir. Ve ben inanıyorum ki Yunanistan’la görüşme masasında olacağız. Bu açık bir konudur birkaç kez söylediğim gibi bu konu 2. Dünya Savaşından beri devam ediyor. Bakanlar geliyorlar gidiyorlar, hükümetler geliyorlar gidiyorlar. Önemli olan problemlerin halledilmesidir.

SORU- Arnavutluk’ta FETÖ unsurları var yani dost Arnavutluk’tan ne beklentiniz nedir? Türkiye’nin Arnavutluk’tan beklentilerini non paper ile sundunuz ya da Sayın Bakana direkt söylediniz ve Makedonya’da ki son olaylar konusunda.

DIŞİŞLERİ BAKANI MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU- Biz bu darbe girişiminden sonra Arnavutluk’tan beklentilerimizi net bir şekilde tüm görüşmelerimizde aktardık ve yineledik. Yani burada ki FETÖ mevcudiyetine yönelik atılması gereken adımlar ve Türkiye aleyhine sürdürülen çalışmalar ve kurumları ve buradaki kişiler, liste halinde her seferinde biz dostlarımıza veriyoruz, beklentilerimizi de veriyoruz. Ve resmi olarak da tabii iadesini talep ettiğimiz kişilerin listesini de verdik ve resmi yazıyla da tabii talep ettik. Her şeyin tabii ki uluslararası hukuk çerçevesinde olması lazım. Bizdeki mahkeme kararları dahil tüm belgelerle beraber bu taleplerimizi ilettik. Beklentimiz tabii bu taleplerimizin karşılanması. Bu hem bizim için önemli hem de biraz önce söylediğim sebeplerden dolayı dost Arnavutluk için çok önemli.

Ayrıca Maarif Vakfı biliyorsunuz birçok ülkede okullar devraldı, birçok ülke bu FETÖ tehlikesini gördüğü için okullarını alarak Maarif Vakfına devretti ya da kendileri artık bu okulları devlet olarak Milli Eğitim Bakanlığı olarak yine sürdürüyorlar, eğitimi sürdürüyorlar. Bizden destek talep eden ülkelere de bu anlamda öğretmen ya da başka anlamda da destek de verdik.

Makedonya’yla ilgili soruyu bana mı sordunuz? Makedonya’da neticede referandumda yüzde 50’nin altında bir katılım seviyesi vardı tabii ki biz Makedonya’nın da Avrupa Atlantik Örgütlerine entegrasyonunu her zaman güçlü bir şekilde destekliyoruz. Ve bu Yunanistan’la müzakere sürecinde de hep şunu söyledik Makedonya’ya: Siz neyi kabul ederseniz biz onu destekleriz. Bugün Makedonya’yı, Makedonya ismiyle de NATO’da dahil dipnota baktığın zaman görürsünüz tanıyan nadir ülkelerden bir tanesiyiz. Dolayısıyla, Makedonya’nın vereceği karara saygılıyız. Hele hele referandumda Makedon halkının verdiği karara katılarak ya da katılmayarak saygı duymak durumundayız. Ama her halükarda NATO’nun, biliyorsunuz Makedonya’yı bizlerin de katkısıyla Arnavutluk ve Türkiye’nin de katkıları ve destekleriyle, aday ülke olarak NATO davet etmişti. Bu sürecin kesilmemesi lazım ve NATO tarafından bunun devam ettirilmesi gerekiyor.

ARNAVUTLUK AVRUPA VE DIŞİŞLERİ BAKANI DİTMİT BUSHATİ- Makedonya’daki siyasi süreçlere gelince, Arnavutluk Prespa Anlaşmasını kayıtsız şartsız destekledi. İnanıyoruz ki komşumuz için tek yol Avrupa Atlantik yoludur. Ümit ediyoruz ki Prespa Anlaşmasına gerek Üsküp Parlamentosunda, gerek Yunan Parlamentosunda somutlaştıracağını, resmileştirileceğini ümit ediyoruz. Bizim çok önemliydi ki bu süreç Makedonya’nın angajmanlarına paralel olarak olsun, gerek iki dil dilli kanun konusunda herkesçe biliniyor ki Makedonya iki ana topluluğun devlet kuran Arnavutların ve Makedonyalıların, artı oradaki etniklerin bu demokratik Makedonya’nın Avrupa’yı Makedonya’nın olgunluğunun işareti, göstergesi olacaktır. Sadece Makedonyalıların, Arnavutların değil hepimizin, bütün bölgenin yararına olacaktır.

SORU- …Kaşıkçı cinayetiyle ilgili bir ses kaydının Vaşington iletildiği doğru mu? Amerika medyası Pompeo’nun kayda değer kanıt olarak bir ses kaydı dinlediğini iddia ediyor bu doğru mu?

DIŞİŞLERİ BAKANI MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU- Basında Trump’ın Türkiye’den ses kaydı talep ettiğine yönelik bir haber okuduk, fakat Türkiye’nin Pompeo ya da herhangi başka bir Amerikalı yetkiliye herhangi bir ses kaydı vermesi söz konusu değil. Biz şu anda başsavcılığımızın, İstanbul Başsavcılığımızın başlattığı soruşturmanın sonuçlarını bekliyoruz. Sizlerin de takip ettiği gibi, yine bu soruşturma kapsamında gecikme olsa da Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu binası, rezidans ve araçlarda aramalar ve araştırmalar yapıldı. Ve şimdi bunların tabii laboratuvarlar da dahil inceleme sonuçlarını bekliyorlar. Biz ortaya çıkacak sonuçları şeffaf bir şekilde tüm dünyayla paylaşacağız. Yani herhangi bir ülkeyle o bilgiyi ya da bu bilgiyi paylaşmamız söz konusu değildir. Ama şu anda Türkiye’nin yürüttüğü bu süreç tüm dünyanın da takdirini kazanmıştır. Ortada kaybolan bir şahıs var, Türkiye’de kaybolmuştur, ama Suudi Arabistan Başkonsolosluğuna girdikten sonra kaybolmuştur. Ve Kaşıkçı’nın akıbeti ne olmuştur, nasıl olmuştur ve sorumlusu kimdir? Elbette bu konuda elimizde bazı, şu ana kadar yapılan araştırmalar, soruşturmalar neticesinde bilgiler, deliller vardır, ama bunların hepsini tamamen net bir şekilde ortaya çıktıktan sonra tüm dünya kamuoyuyla da paylaşacağız. Çünkü tüm dünya gerçekten haklı olarak Kaşıkçı’ya ne oldu ve nasıl oldu, bunu merak ediyor.

Teşekkür ediyorum.