Çin Halk Cumhuriyeti'nin Siyasi Görünümü

1 Ekim 1949 tarihinde kurulan ÇHC’nin siyasi yapısı tek parti yönetimine dayanmaktadır. 1921 yılında kurulmuş olan, iktidardaki Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) 90 milyonu aşkın üyesi bulunmaktadır. ÇKP’nin Genel Sekreteri aynı zamanda Devlet Başkanı’dır.

ÇKP 19. Kongresi 18-24 Ekim 2017 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. ÇKP Kongreleri 5 yılda bir düzenlenmektedir. Sözkonusu kongrelerde, yeni Politbüro Daimi Komitesi üyeleri ve 5 yıllık hedefler belirlenmekte, geçmiş dönemin muhasebesi yapılmaktadır.

ÇHC’nin bugünkü Anayasası 1982 yılında onaylanmıştır. Anayasa’ya göre devletin merkez organları; ÇHC Devlet Başkanlığı, Devlet Konseyi, Merkezi Askeri Komisyon, Ulusal Halk Kongresi (UHK), Çin Halkının Siyasi Danışma Konferansı (ÇHSDK), Yüksek Mahkeme ve Başsavcılıktır.

Devlet Konseyi (Hükümet), devlet idaresinin ve yürütme erkinin en üst organıdır. Hükümet işlerini Devlet Konseyi takip etmektedir. Devlet Konseyi 4 Başbakan Yardımcısı, 5 Konsey üyesi, 25 Bakan’dan oluşmakta ve başında Başbakan bulunmaktadır. Devlet Konseyi, idari mevzuata ilişkin yasama işlemlerini gerçekleştirmeye yetkilidir. Başbakan, Devlet Başkanı tarafından atanır ve görevinden alınır.

Devlet yönetiminin en yetkili organı, ÇKP Merkez Komitesi’ne bağlı olan Politbüro Daimi Komitesi’dir. Daimi Komite, Hükümetin de üzerinde bir kurum olup, ülkeyi ilgilendiren önemli konularda son söz sahibidir. Yedi üyeden oluşan Daimi Komite’nin başkanı Devlet Başkanı Xi Jinping’dir. Başbakan da Komite’nin üyeleri arasındadır.

Ulusal Halk Kongresi (UHK) olarak adlandırılan Meclis, geniş tabanlı temsile dayanmaktadır. Eyaletlerden, özerk bölgelerden, doğrudan merkeze bağlı şehirlerden, özel idari bölgelerden ve silahlı kuvvetlerden seçilen temsilcilerden oluşmaktadır. Üyeleri 5 yıllık dönemler için seçilmektedir. UHK yılda bir kez iki hafta süreyle Mart ayında toplanmaktadır. UHK’nin toplam 2951 (2021) üyesi bulunmaktadır.

Ayrıca, ÇKP liderliğinde siyasi danışma ve istişarelerin yapıldığı “Çin Halkının Siyasi Danışma Konferansı” (ÇHSDK) adlı bir mekanizma da mevcuttur.

Xi Jinping, ÇHC Devlet Başkanlığı görevini 14 Mart 2013 tarihinde üstlenmiş olup, 5-20 Mart 2018 tarihleri arasında gerçekleştirilen 13.ÇHC Ulusal Halk Kongresi ve Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı Ulusal Komitesi toplantılarında bu göreve yeniden seçilmiş ve yeni Devlet Konseyi (Hükümet) belirlenmiştir. Sözkonusu Kongre sürecinde ayrıca Çin Anayasası’nda Devlet Başkanlığı görev süresini beş yıllık iki dönemle sınırlayan hüküm kaldırılmıştır.